Nhà cửa đổ nát sau động đất ở Wajima, Nhật Bản hôm 2/1. Ảnh: AFP
Nhật Bản, nơi thường xuyên xảy ra động đất, đạt bước tiến lớn trong việc theo dõi những gì xảy ra khi mặt đất rung chuyển. Đó là lý do nhà chức trách có thể tiến hành phép đo chính xác như vậy. Có một mạng lưới trạm GPS rải rác ở các điểm chiến lược trên khắp cả nước. Khi động đất xảy ra, nhà khoa học có thể tính chính xác mặt đất bị cong vênh và xê dịch nhiều tới mức nào. Hệ thống này cho thấy mặt đất dịch chuyển 130 cm về phía tây sau trận động đất hôm 1/1, theo BBC.
Trong khi đó, các nhà khoa học cũng theo dõi Nhật Bản từ vũ trụ, so sánh ảnh vệ tinh chụp trước và sau động đất. Tàu vũ trụ ALOS-2 báo cáo khoảng cách giữa tàu và mặt đất rút ngắn khi bề mặt Trái Đất nhô lên dưới lực tác động của động đất. Mặt đất dịch chuyển nhiều nhất ở phía tây của bán đảo Noto. Đáy đại dương dịch ra xa vùng ven biển tại đó, tạo ra sóng thần cao khoảng 80 cm. Ngẫu nhiên, chuyển động nâng lên có thể giảm bớt tác động của sóng thần khi ập tới ven bờ.
Điều đáng chú ý từ trận động đất là tỷ lệ thương vong thấp dù quá trình tìm kiếm người mắc kẹt trong đống đổ nát vẫn đang diễn ra. Mô hình về tổn thất và thiệt hại dự đoán số lượng người tử vong nhiều nhất vào khoảng 100. So với trận động đất 7,8 độ năm ngoái ở Thổ Nhĩ Kỳ, cả hai sự kiện đều tương đồng về mặt năng lượng giải phóng, nhưng số nạn nhân tử vong tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria lên tới 50.000. Tương tự, trận động đất mạnh 7 độ năm 2010 ở Haiti năm 2010 khiến hơn 100.000 người chết.
Khác biệt nằm ở sự chuẩn bị. Nhật bản nằm ở nơi giao nhau của 4 mảng kiến tạo lớn. Đây là một trong những khu vực có hoạt động địa chấn mạnh nhất trên Trái Đất. Đất nước này ghi nhận khoảng 20% số vụ động đất mạnh từ 6 độ trên toàn cầu. Các địa chấn kế ghi lại chấn động trung bình 5 phút một lần. Do đó, Nhật Bản đầu tư nhiều vào cơ sở hạ tầng và biện pháp bảo vệ dân cư. Nhà chức trách áp dụng quy định xây dựng nghiêm ngặt. Cư dân cũng được huấn luyện tốt cách phản ứng trước động đất. Nhật Bản cũng sở hữu một trong những hệ thống cảnh báo sớm động đất tiên tiến nhất thế giới.
Các nhà khoa học chưa thể dự đoán thời gian và quy mô của sự kiện động đất, nhưng khi sự kiện xảy ra, những thiết bị sẽ gửi thông báo tới TV, radio và mạng lưới di động. Cảnh báo sẽ gửi tới người dân ở xa tâm chấn khoảng 10 - 20 giây trước khi rung lắc mạnh nhất xảy ra. Khoảng thời gian đó có vẻ không nhiều, nhưng đủ để mở cửa trạm cứu hỏa địa phương, nhấn phanh tàu cao tốc và giúp mọi người tìm nơi ẩn náu.
An Khang (Theo BBC)