Theo báo cáo của Bộ Kinh tế Nhật Bản, thị trường gia công phần mềm nước này trị giá lên tới 30 tỷ USD/năm. Tuy nhiên, hơn 97%, tương đương 29 tỷ USD, vẫn do các công ty Nhật đảm nhận, chỉ 2,4% (khoảng 720 triệu USD) được đặt hàng gia công ở nước ngoài. Trong số đó, các công ty Trung Quốc chiếm 75% - 80%, còn tổng giá trị đơn hàng các doanh nghiệp Việt Nam giành được chỉ bằng 1/30 so với Trung Quốc. Không những thế, thị phần khiêm tốn của Việt Nam lại nằm trong tay một số nhỏ các công ty IT nhất định, chưa kể đa số tin rằng Nhật là thị trường khó tính, khó tiếp cận.
"Thị trường gia công phần mềm của Nhật tuy có quy mô lớn nhưng lại phong phú đa dạng. Chính vì vấn đề phong phú đa dạng này mà một công ty phần mềm của Việt Nam không thể nào đáp ứng được hết. Tổng lượng công việc rất nhiều nhưng những hợp đồng phù hợp với năng lực của công ty phần mềm Việt Nam lại không phải là tất cả. Năng lực càng thấp thì loại công việc dành cho mình càng ít và còn bị cạnh tranh bởi rất nhiều công ty năng lực thấp tương đương mình nữa. Sự cạnh tranh này đến từ các công ty phần mềm ở vùng xa của Nhật, từ Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines và sau đây sẽ còn có cả Myanma. Cách để một công ty phần mềm Việt Nam có thể nhận được nhiều công việc hơn không có con đường nào khác ngoài việc nâng cao năng lực đáp ứng nhu cầu khách hàng cả về chất và về lượng", ông Lê Quang Lương, Tổng giám đốc Luvina - công ty bắt đầu làm việc với Nhật từ năm 2004, nhận định.
![IT-1_1370254470[1348063263].jpg](https://vcdn1-sohoa.vnecdn.net/2013/06/03/IT-1-1370254876.jpg?w=680&h=0&q=100&dpr=1&fit=crop&s=9FOzkOIxHO4J9jZCWwu1lA)
Rào cản khi tiếp cận thị trường Nhật
Ông Lương của Luvina cho hay, làm việc với thị trường Nhật, bất kỳ công ty Việt Nam cũng gặp hai loại khó khăn cơ bản là làm thế nào để chiếm lòng tin của khách hàng và xây dựng đội ngũ nhân sự chất lượng cao. Khách hàng Nhật ít tin vào lời hứa mà họ chỉ tin vào những sự kiện, dữ liệu nhìn thấy được, vì thế cần tạo những thành tích ban đầu dù là nhỏ để xây dựng được lòng tin nhỏ từ khách hàng, rồi từng bước mở rộng mà không được đánh mất những gì mình làm được trong quá khứ. Tùy năng lực của mình mà phải tìm kiếm những khách hàng, đối tác có quy mô, năng lực phù hợp, không được tham lam vươn tới những hợp đồng quá sức rồi chuốc lấy thất bại, làm mất lòng tin đã dày công xây dựng.
Ông Nguyễn Đoàn Hùng, Chủ tịch CLB hợp tác CNTT Việt Nhật và là Phó tổng giám đốc NEC Vietnam giai đoạn 2008-2012, lại cho hay: "Khó khăn thì rất khó khăn trong bước đầu vì hầu hết kỹ sư của công ty đều không biết tiếng Nhật, phải học từ đầu. Rồi phải dùng biên phiên dịch để dịch tài liệu kỹ thuật từ tiếng Nhật sang tiếng Việt, nhưng biên phiên dịch lại không quen các từ chuyên môn trong IT... Phải đến 4-5 năm sau mọi người mới quen dần với ngôn ngữ và công việc". Thành quả là sau vài năm làm việc, NEC Soft đã đề nghị mua lại 100% cổ phần và sáp nhập công ty của ông Hùng thành bộ phận gia công phần mềm cho tập đoàn NEC tại Việt Nam.
"Thời gian đầu mới làm quen với thị trường Nhật, V-Next gặp rất nhiều khó khăn. Vạn sự khởi đầu nan, chúng tôi vẫn kiên trì theo đuổi mục tiêu của mình. Những khó khăn ban đầu thường bắt nguồn từ cách thức quản lý dự án, phương thức giao tiếp giữa doanh nghiệp và khách hàng, thậm chí là từ vấn đề khác biệt ngôn ngữ. Sau đó chúng tôi rút ra rằng khách hàng Nhật Bản là những người làm việc rất cẩn trọng và tỉ mỉ, họ cũng rất quan tâm tới tiến độ từng bước của dự án cũng như chất lượng có đúng với bản mô tả yêu cầu hay không. Chính vì những điều này chúng tôi đã tìm hướng giải quyết, chúng tôi tìm hiểu kỹ về văn hóa giao tiếp và làm việc của người Nhật đặc biệt là văn hóa HoRenSo (Báo cáo - Liên lạc - Bàn bạc)", ông Hán Văn Thắng, Tổng giám đốc V.NEXT, đại diện cho những công ty trẻ mới gia nhập thị trường Nhật (từ năm 2008), chia sẻ.
Trong khi đó, ông Đoàn Mạnh Cường, Giám đốc Vinicorp - công ty được đánh giá là một trong những doanh nghiệp phát triển tốt trong quá trình hợp tác với Nhật, cho hay nhiều công ty phần mềm Việt Nam còn yếu khả năng đàm phán về mô hình triển khai công việc trong sản xuất và gia công phần mềm. "Chỉ khi có mô hình và quy trình làm việc tốt thì mới mang lại hiệu quả công việc. Trên cơ sở đó sẽ xây dựng sự tin tưởng từ đối tác. Và đây là yếu tố mấu chốt mang lại sự thành công khi làm việc với các doanh nghiệp Nhật Bản", ông Cường nhận định."Các doanh nghiệp cũng cần phải tìm hiểu kỹ lưỡng về văn hóa, thói quen làm việc, hình thức nghiệm thu và thời gian thanh toán của các doanh nghiệp Nhật Bản trước khi đàm phán để có thể dễ dàng tìm tiếng nói chung".
'Đón sóng' đầu tư từ Nhật
