 |
|
Một nạn nhân chất độc da cam Việt Nam. |
Thẩm phán Weinstein cho rằng không thể coi chất làm rụng lá và các loại thuốc diệt cỏ tương tự khác của Mỹ là chất độc bị cấm theo luật quốc tế về chiến tranh, dù chúng có thể gây tác động đáng kể với con người và đất đai. "Tuyên bố của nguyên đơn là không có cơ sở theo luật của bất kỳ quốc gia hay bang nào, hay hình thức luật quốc tế nào", phán quyết dài 233 trang của thẩm phán Weinstein có đoạn.
Đại diện bên nguyên đơn cho biết sẽ chống án. Luật sư William Goodman cho rằng thẩm phán đã mắc "sai lầm lớn" khi quyết định chất độc da cam không phải là chất độc. "Việc sử dụng loại hoá chất này ở Việt Nam là một vụ bê bối ngay từ đầu, và việc toà án không thể bồi thường những sai lầm đó là việc tiếp tục vụ bê bối", ông Goodman khẳng định.
Bên nguyên đơn, đại diện cho các nạn nhân Việt Nam bị nhiễm chất độc da cam, yêu cầu các công ty Mỹ sản xuất chất độc da cam gây dị tật bẩm sinh (một số em bé khi sinh ra không có mắt, tay hoặc thiếu cơ quan nội tạng), ung thư và một số bệnh nan y khác phải bồi thường. Việc sử dụng chất làm rụng lá - nhằm huỷ diệt các khu rừng trong chiến tranh - là tội ác chống hàng triệu người. Theo nhóm đại diện cho các nạn nhân, 3 triệu người đã nhiễm chất độc da cam trong chiến tranh và ít nhất một triệu người đang chịu các căn bệnh nghiêm trọng.
Luật sư của hơn 10 công ty hoá chất Mỹ cho rằng bên nguyên không chứng minh được mối quan hệ giữa chất diệt cỏ và các căn bệnh nêu trên. Bị đơn, trong đó có Dow Chemical và Monsanto Corporation, còn lập luận chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm về việc hoá chất được sử dụng như thế nào, chứ không phải nhà sản xuất. Toà án Mỹ không thể trừng phạt doanh nghiệp vì làm theo lệnh của một tổng thống đang thực thi quyền tổng tư lệnh.
"Chúng tôi đã tuyên bố bất kỳ vấn đề nào liên quan đến các hoạt động thời chiến phải do chính phủ Mỹ và Việt Nam giải quyết", đại diện Dow Chemical Scot Wheeler cho biết. "Chúng tôi tin tưởng rằng chất gây rụng lá đã cứu sống nhiều mạng người vì đã bảo vệ lính Mỹ khỏi bị phục kích và không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ".
Trước đó, Bộ Tư pháp Mỹ đã hối thúc thẩm phán liên bang bác bỏ vụ kiện. Họ cho rằng việc mở phiên toà xét xử các vụ việc do cựu thù đưa ra sẽ là mối đe doạ với quyền tiến hành chiến tranh của tổng thống.
Từ năm 1962 đến năm 1971, 21 triệu gallon chất độc da cam đã được rải xuống nhiều vùng đất Việt Nam. Năm 1984, các công ty hoá chất Mỹ chi 180 triệu USD để giải quyết vụ kiện ngoài toà với 10.000 cựu binh Mỹ. Khi đó, bên nguyên đơn cho rằng sức khoẻ của họ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do hít phải chất độc da cam.
Nguyễn Hạnh (theo BBC, AP)