Khi còn nhỏ, người chủ của ngôi nhà ở quận 7 từng được sống ở nhà ông bà nội. Từ chỗ ngủ, anh có thể nhìn ra khu vườn cây trái sum xuê. Mỗi sớm mai, anh được đánh thức bởi tia nắng dịu dàng qua kẽ lá, đêm về có khi được nghe tiếng mưa rơi rả rích trên lá cây.
Khi vào Sài Gòn lập nghiệp, cảm nhận đầu tiên của anh về nơi đây là một cuộc sống ngột ngạt, chật chội, khói bụi, không an ninh như ở quê nhà, nơi ở thiếu ánh sáng và gió trời.
Bởi vậy, khi xây ngôi nhà cho bản thân, mong muốn của anh là có một nơi ở gợi nhớ lại thời thơ ấu, một nơi ở bình yên thật sự trong lòng thành phố ngột ngạt, cho giấc ngủ được no tròn như ngày xưa.
KTS Võ Quang Thi công tác tại Công ty Kiến Trúc Cộng Sinh, đã đưa ra giải pháp thiết kế dựa trên ý tưởng mang cá: Loại bỏ những yếu tố gây hại, giữ lại yếu tố có lợi cho sức khỏe con người, tạo không gian bình yên, thân thiện với thiên nhiên và tiết kiệm năng lượng.
Ngôi nhà có diện tích đất rộng 60 m2, nằm trong một khu tái định cư có kiến trúc chung lộn xộn và tự phát. Nhà vừa có văn phòng bên dưới, vừa có nơi ở của cặp vợ chồng và con nhỏ bên trên.
Sài Gòn thuộc vùng khí hậu nhiệt đới, mùa khô có nhiệt độ cao kèm theo nắng nóng kéo dài nên tiêu chí quan trọng nhất là sử dụng hợp lý nhất ánh sáng tự nhiên và gió trời. Ánh sáng vào nhà không nên là thứ ánh sáng trực tiếp, lúc trời nóng sẽ có cường độ cao gay gắt, ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Vào mùa mưa, cần có giải pháp để mưa gió không vào nhà quá mạnh. Ngoài ra, KTS cần tính đến vấn đề an ninh trong khu phố phức tạp mỗi khi mở cửa lấy gió mát vào nhà lúc ban đêm.
Giải pháp KTS đưa ra là bức tường có những khe thoáng với chiều rộng 13 cm để sử dụng làm vỏ bao bọc và ngăn chia không gian theo nhu cầu sử dụng của các thành viên.
Ở trong ngôi nhà này, chủ nhà cảm nhận như được ở trong khu vườn xưa cũ, đón những cơn gió mát lành từ mặt tiền hướng Nam của ngôi nhà.
Phía trước ngôi nhà có mặt cắt giật bậc nhằm tránh nước mưa tạt và cản bớt ánh sáng trực tiếp vào nhà. Ánh sáng hay mưa có thể đi chéo xuống nuôi dưỡng cây trồng bên dưới.
Gió vào nhà từ hai phía trước sau, đi qua các phòng thông qua các bức tường khe rỗng đến mọi nơi trong nhà.
Thêm vào đó, các hệ lam nhôm đứng đảm bảo thông thoáng và đưa ánh sáng gián tiếp đến các không gian ở cả hai hướng.
Ngoài ra, giếng trời có mặt cắt giật bậc giúp chia đều ánh sáng tự nhiên xuống bên dưới. Khí nóng sẽ thoát ra bên trên, qua hai hệ lam thoát khí ngay bên dưới mái kính ở giếng trời.
Ánh sáng xuyên qua cây xanh, mặt nước, các bức tường có nhiều khe rỗng và hệ lam vào nhà. Những cơn gió thoảng nhẹ được cảm nhận ở khắp mọi nơi.
Các thanh lam được sắp xếp chỉ cho ánh sáng gián tiếp vào mọi không gian, dịu dàng lan tỏa khắp nơi đến từng góc phòng. Cường độ ánh sáng hài hòa, tốt cho sức khoẻ con người.
KTS Võ Quang Thi
Ảnh: Hiroyuki Oki