Ngày 19/2, cảnh sát tỉnh Osaka bắt giữ ba người đàn ông vì tình nghi vi phạm Luật kiểm soát nhập cư, tuyển dụng lao động nước ngoài bất hợp pháp và nhận tiền môi giới. Theo cơ quan điều tra, từ tháng 9/2018 đến tháng 11/2019, ba người đàn ông này đã đưa năm người Việt tới làm "chui" ở nhà máy dược phẩm tại Osaka và Shiga.
Cảnh sát cũng bắt giữ năm người Việt Nam trên. Họ đều sang Nhật theo diện thực tập sinh, sau đó bỏ trốn khỏi chỗ làm. Bốn trong số này đã bị truy tố vì hết hạn visa và lao động trái phép. Luật pháp Nhật quy định thực tập sinh chỉ được làm việc cho công ty đã tuyển họ.
Thực tập sinh người nước ngoài bỏ trốn không còn là hiện tượng lạ ở Nhật. Theo thống kê của Bộ Tư pháp nước này, tính đến cuối năm 2018, có khoảng 328.000 thực tập sinh nước ngoài, trong đó 160.000 là người Việt, chủ yếu làm về mảng kỹ thuật.
Năm 2019, hơn 9.000 thực tập sinh bỏ trốn khỏi nơi làm việc, con số này gấp sáu lần năm 2011 và 64% trong số đó là người Việt.
Có nhiều lý do khiến thực tập sinh nước ngoài ở Nhật bỏ trốn. Năm 2019, Bộ Tư pháp Nhật đã khảo sát khoảng 5.000 trường hợp và kết quả là 937 người chia sẻ từng bị đối xử bất công, 58 người không được trả mức lương tối thiểu, 69 người không được trả lương theo đúng hợp đồng, 195 người phải làm việc thêm giờ không lương và 92 người bị trừ tiền lương vô lý. Đặc biệt, nhiều thực tập sinh Việt Nam gánh khoản nợ lớn do cố vay tiền để sang Nhật nên càng bị áp lực tài chính.
Yoshihisa Saito, giáo sư về luật lao động châu Á ở Đại học Kobe cho biết một số tổ chức quản lý thực tập sinh và giám sát đơn vị tuyển dụng không làm hết trách nhiệm.
Trong các nhóm thực tập sinh Việt trên mạng xã hội, những bài quảng cáo tuyển dụng liên tục xuất hiện. Những công việc đa dạng từ thu ngân ở siêu thị đến xây dựng, thường có mức lương cao hơn công ty tuyển thực tập sinh mà không yêu cầu giấy tờ hợp pháp.
Một mẩu quảng cáo việc làm trong nhóm thực tập sinh Việt ở Nhật. Ảnh: Asahi.
"Các bài đăng này khiến thực tập sinh muốn bỏ trốn thay vì tiếp tục làm vất vả với mức lương ít ỏi", Nguyen Thi Thanh Xuan, người đứng đầu một công ty hỗ trợ lao động Việt Nam tìm việc làm ở Osaka nhận định.
Một số bài đăng quảng cáo làm giả thẻ cư trú và giấy phép lái xe. Vài người mở dịch vụ taxi đưa đón thực tập sinh bởi những đối tượng bỏ trốn thường sợ bị cảnh sát ở ga tàu kiểm tra ngẫu nhiên, không dám sử dụng phương tiện công cộng.
Tuy vậy, cũng có những cá nhân không chịu nổi sự căng thẳng khi phải sống ngoài vòng pháp luật ở đất nước xa lại.
"Tuần sau, tôi sẽ đi đầu thú", một thực tập sinh bỏ trốn viết. "Có ai muốn đi cùng không".
Minh Trang (Theo Asahi Shimbun)