Bộ Tài chính khẳng định, sẽ tiếp tục thực hiện lộ trình giá cả thị trường và chậm nhất đến 2013, tất cả các mặt hàng quan trọng như điện, xăng dầu... đều phải theo giá thị trường. Đi kèm đó, Bộ Tài chính cũng cho biết, sẽ thanh tra, kiểm toán toàn diện Petrolimex và EVN để đảm bảo điều hành giá minh bạch. Tuy nhiên, lộ trình giá thị trường đã được đặt ra nhưng những lo ngại về độc quyền, thiếu minh bạch vẫn còn nên chưa thể giải tỏa hết mọi bức xúc.
Đơn cử, trong tuần đầu tháng 7, giá điện đã bất ngờ được điều chỉnh tăng thêm 5%. Một thông báo ngắn gọn được “ban” ra trước 1 ngày khiến nhiều người giật mình và càng bức xúc hơn thời gian thực hiện điều chỉnh này chỉ có 1 ngày. Đi kèm theo đó không có bất cứ một thông tin giải thích nào ngoài lời dẫn được sự đồng ý của Bộ Công Thương. Điều này thực sự gây sốc và bức xúc cho nhiều người không chỉ vì mức độ và thời điểm tăng giá. Mà hơn thế, cách thức và những thông tin trong quyết định đầu tiên mà EVN được tự quyết giá trong giới hạn 5% đã thể hiện vị thế và phong cách độc quyền của doanh nghiệp. Vì thế, không có gì khó hiểu khi rất nhiều chuyên gia và người dân đặt vấn đề lo ngại về việc giao quyền tự quyết giá cho EVN trong khi đơn vị này vẫn giữ vị thế độc quyền sẽ chứa đựng nhiều nguy cơ bất lợi cho thị trường, người dân và nền kinh tế.
Dù tăng giá 5% nhưng nếu tăng cao hơn thì người dân vẫn không có một lựa chọn nào khác ngoài EVN để sử dụng điện. Cùng với tăng giá điện, một bản kiểm toán đã được đưa ra với rất nhiều lo ngại về hoạt động của EVN từ thua lỗ, nợ nần cho đến những thông tin lương quá cao, đầu tư ngoài ngành thua lỗ, quản lý tài chính yếu kém... Tất cả những điều này, một lần nữa gây ra lo ngại về sự hiệu quả hoạt động và tính hợp lý của việc tăng giá điện. Từ câu chuyện lương cao trong thua lỗ, một lần nữa vẫn đề chi phí hoạt động, giá thành điện... lại được đặt ra. Đây là yếu tố quan trọng nhất để thuyết minh cho sự hợp lý của việc tăng giá bất kỳ mặt hàng nào. Tuy nhiên, điều này chưa bao giờ được công khai và minh bạch.
Vì thế, trước quyết định tăng giá và lộ trình giá thị trường đã đặt ra nhưng vẫn chưa thấy những điều kiện rõ ràng về minh bạch thông tin và kiểm soát độc quyền trong lĩnh vực này. Trong khi, sự minh bạch chưa được thực hiện, sự kiểm soát còn hạn chế thì những quyết định tăng giá luôn tiềm ẩn những bất hợp lý và bất lợi cho người tiêu dùng, nền kinh tế.
Lộ trình giá thị trường đã được đặt ra và thực thi một cách không dễ dàng trong những năm qua. Tuy nhiên, đây là điều cần thiết phải được thực hiện. Mục tiêu để điện, xăng dầu, than... theo giá thị trường là điều ai cũng hiểu là phải làm. Nhưng để làm được thì cần những điều kiện đảm bảo thực thi để có giá cả một cách phù hợp nhất. Trong đó có sự cần thiết trước tiên về minh bạch thông tin, về phát triển một thị trường cạnh tranh và cũng như một sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý... Thật đáng tiếc là những điều đó chưa được thực hiện đầy đủ và đáng lo ngại hơn, khi lộ trình giá thị trường được đẩy mạnh hơn thì vẫn chưa có nhiều báo hiệu cho thấy những điều kiện còn lại sẽ được thực thi tốt.
'EVN đang lỗ, làm sao giảm được giá điện
EVN, Vinalines ‘làm ngoài’ còn lãi hơn ngành chính
Giá điện tăng 'nhầm thời điểm', doanh nghiệp thêm suy kiệt
EVN sẽ lãi lớn khi thoái vốn khỏi bảo hiểm
(Theo Diễn Đàn Doanh Nghiệp)