Tại hội thảo Thị trường ASEAN: Lối đi nào cho doanh nghiệp Việt tổ chức ngày 10/10, bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, việc đẩy mạnh tự do hóa thương mại nội khối, hàng rào thuế quan và phi thuế quan giữa các nước trong Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) đang dần xóa bỏ.
Đến nay, Việt Nam đã giảm thuế nhập khẩu cho hơn 10.000 dòng thuế xuống mức 0-5% theo ATIGA (Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN), chiếm khoảng 98% số dòng thuế trong biểu thuế. Năm 2018, Việt Nam sẽ hoàn tất lộ trình loại bỏ thuế.
Trái cây cũng là một mặt hàng thế mạnh của Việt Nam.
Vì vậy, theo bà Anh, doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội xuất khẩu các mặt hàng có thế mạnh, mở rộng thị trường; đồng thời cũng có ưu đãi khi nhập khẩu vì thuế quan giảm, nguồn hàng chất lượng hơn,...
Tuy nhiên, theo ông Phạm Thành Kiên, Giám đốc Sở Công Thương TP HCM, trên thực tế, sau gần 3 năm thành lập AEC, hàng hóa của các nước trong khu vực đã tràn vào Việt Nam khá lớn, nhất là hàng từ Thái Lan. Trong khi đến thời điểm này, dường như các doanh nghiệp Việt vẫn còn quá thờ ơ và bỏ qua các thị trường 630 triệu dân này.
Ông Kiên dẫn chứng, từ 2015 đến 2017, dù lượng hàng hóa từ TP HCM xuất vào ASEAN mỗi năm có tăng, nhưng không tăng đột biến sau khi AEC được thành lập. Trong khi đó, con số nhập khẩu từ thị trường này của Việt Nam vẫn rất lớn, kim ngạch nhập khẩu từ khu vực vào Việt Nam đạt 7,2 tỷ đôla Mỹ vào năm 2016 và đã tăng lên mức 8,15 tỷ USD vào 2017, tăng 13% so với cùng kỳ.
"Hiện tại con số nhập khẩu hàng hóa từ ASEAN cao hơn so với xuất khẩu. Điều này cho thấy nhập siêu từ ASEAN là điều đáng lo ngại", ông nói.
Ông Phạm Thiết Hòa, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP HCM (ITPC), phân tích một số nguyên nhân dẫn đến việc các doanh nghiệp Việt Nam chưa khai thác hết tiềm năng của thị trường ASEAN. Đó là hình thức sản phẩm chưa đa dạng, giá sản phẩm chưa cạnh tranh; hệ thống phân phối hàng hóa còn kém; chưa kết nối chặt chẽ với các cơ quan chức năng phụ trách xúc tiến, ngoại giao.... Doanh nghiệp chưa trang bị đủ điều kiện để xuất khẩu vào các nước đạo Hồi; chưa nắm rõ các rào cản kỹ thuật, pháp lý cũng như văn hóa của các nước trong khu vực...
Ở góc độ doanh nghiệp bán lẻ, phân phối, bà Bà Punthila Puripreecha, Giám đốc vận hành (Operations Director) của Công ty TNHH MM Mega Market (Việt Nam), doanh nghiệp trực thuộc Tập đoàn TCC (Thái Lan), cho biết ngoài việc kinh doanh ở Việt Nam, công ty bà đang hỗ trợ, tìm kiếm những nhà cung cấp Việt Nam để đưa hàng vào bán tại hơn 1.400 siêu thị và cửa hàng tiện lợi trong khu vực.
Theo bà Punthila Puripreecha, công ty này đã và đang tổ chức các chuyến đi thực tế cho đội ngũ thu mua từ Thái Lan sang Việt Nam. Trong các chuyến đi, MM Mega Market Việt Nam cũng giới thiệu các vùng nguyên liệu, quy trình nuôi trồng, sản xuất, quá trình kiểm soát chất lượng..., giúp họ có đầy đủ thông tin về nguồn hàng tại Việt Nam.
“Do vậy nếu các doanh nghiệp có nhu cầu đưa hàng vào hệ thống, các doanh nghiệp cần tìm hiểu nhu cầu thị trường của sản phẩm bạn đang có cũng như của đội thu mua, chúng tôi sẽ hỗ trợ các bạn về mặt quy trình, kỹ thuật để đưa hàng hóa vào hệ thống”, bà Punthila Puripreecha nói.
Ông Kiên thì cho rằng để tận dụng các cơ hội và phát huy có hiệu quả các lợi thế trong quá trình tham gia AEC, doanh nghiệp Việt Nam cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong đó, chiến lược kinh doanh cần theo sát xu hướng tiêu dùng của người dân mỗi nước ASEAN, liên kết với nhà phân phối nội địa uy tín, có năng lực...Vì thực tiễn cho thấy, sản phẩm của mỗi nước, mỗi doanh nghiệp đều nằm trong chuỗi giá trị của khu vực hay chuỗi giá trị của toàn cầu.
Lệ Chi