Theo số liệu từ Tổ chức Cacao Quốc tế (ICCO) và Ngân hàng Thế giới (WB), ba năm trước, giá cacao khoảng 2.300-2.500 USD mỗi tấn. 4 tháng đầu năm nay, nguyên liệu này tăng lên 11.000 USD một tấn, cao gấp bốn lần so với cùng kỳ các năm trước. Sự gia tăng này chủ yếu do mất mùa nghiêm trọng ở nhiều quốc gia sản xuất, chiếm phần lớn sản lượng cacao toàn cầu như Bờ Biển Ngà và Ghana.
Đến 19/9, giá cacao giảm về 8.000 USD một tấn, nhưng vẫn đắt hơn gần ba lần so với cùng thời điểm năm trước.
Tại Việt Nam, mức thu mua loại nguyên liệu này từ nông dân hiện tăng gấp đôi so với năm ngoái. Người trồng tại Bến Tre, Đăk Lăk cho biết mỗi kg cacao khô dao động 150.000-160.000 đồng, thậm chí có thời điểm lên đến 210.000 đồng.
Ông Nguyễn Văn Dũng, một nông dân có hơn 20 năm kinh nghiệm trồng cacao ở Đăk Lăk, chia sẻ chưa năm nào giá mặt hàng này cao như hiện nay. Nhờ đó, những người trồng như ông thu lời lớn hơn so với mọi năm. Tuy nhiên, diện tích trồng của gia đình ông Dũng đã thu hẹp gần một nửa so với trước, do chuyển sang các loại cây trồng như sầu riêng, mít... có giá trị, lợi nhuận cao hơn.
Theo báo cáo của Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn), năm 2022, Việt Nam có khoảng 3.400 ha trồng cacao, sản lượng gần 5.300 tấn. Tuy nhiên, nguồn cung năm nay khoảng 1.500-2.000 tấn, giảm hơn một nửa so với trước do nhiều nông dân chuyển đổi sang trồng các loại cây khác.
Ca cao trồng ở miền Tây. Ảnh: Ca cao Việt Nam
Nguồn cung hạn chế, giá nguyên liệu tăng vọt khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo, chocolate gặp khó khăn. Họ buộc phải tính tới phương án tăng giá bán vào dịp cuối năm.
Chia sẻ với VnExpress, đại diện Puratos Grand-Place Việt Nam - doanh nghiệp thu mua cacao có thị phần lớn nhất, cho biết đã tăng gấp đôi giá trả cho nông dân, nhưng nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng. Doanh nghiệp này phải nhập thêm nguyên liệu từ các nước châu Phi và khu vực khác, giá nhập cũng tăng vọt. Vì thế, họ phải điều chỉnh sản phẩm đắt thêm 20-30% từ đầu năm.
Tương tự, bà Nguyễn Ngọc Điệp, CEO của Alluvia Chocolate – đơn vị sản xuất chocolate và bột cacao, chia sẻ 9 tháng đầu năm, công ty gặp khó khi thu mua nguyên liệu. Họ buộc tăng giá bán 10-15% so với cùng kỳ năm ngoái để cân đối chi phí.
Người tiêu dùng chọn chocolate tại siêu thị Co.opmart ở thành phố Thủ Đức (TP HCM). Ảnh: Thi Hà
Đại diện Saigon Co.op nói việc tăng giá bán là khó tránh khi nguyên liệu chocolate leo thang. Tình trạng này cũng ảnh hưởng đến các công ty quốc tế như Hershey, Mars, Ferrero và Mondelez. Họ cố gắng duy trì giá nhờ vào nguồn dự trữ, nhưng các công ty này cảnh báo từ năm 2025, cacao có thể tăng mạnh buộc họ phải điều chỉnh giá bán sản phẩm.
Các hãng sản xuất bánh kẹo, như Orion – thương hiệu đứng đầu thị trường Việt với sản phẩm ChocoPie - cũng chịu tác động nặng nề từ giá nguyên liệu tăng cao. Đại diện Orion chia sẻ công ty nỗ lực giữ ổn định cho người tiêu dùng. Tuy vậy, áp lực chi phí ngày càng lớn khiến việc duy trì mức giá hiện tại rất khó khăn.
Điều này đồng nghĩa, người tiêu dùng có thể phải mua các sản phẩm chứa chocolate đắt hơn vào cuối năm và dịp Tết Nguyên đán. Theo đại diện Sở Công Thương TP HCM, với các mặt hàng nằm trong danh mục bình ổn giá, doanh nghiệp có thể đề xuất cơ quan quản lý điều chỉnh giá khi chi phí đầu vào tăng 3-5%. Tuy nhiên, bánh kẹo không thuộc danh mục này, nên doanh nghiệp có quyền tự quyết giá bán dựa trên tình hình thực tế.
Thi Hà