Cuối giờ chiều 17/3, tại một nhà dân có mặt tiền đường Hồ Chí Minh nhánh Đông, đoạn qua thôn Phú Hòa, xã Phú Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, hơn chục thợ xây gấp rút hoàn thành ba dãy chuồng trại cho gia chủ. Ở dãy chuồng phía sau, năm thợ xây đang cắt thép, đưa tấm lợp xi măng lên mái. Các cột chống mái, thanh đà và đòn tay đều làm từ gỗ tạp, neo buộc sơ sài, thừa ra phía ngoài tấm lợp. Móng chuồng xây nông, tường không có trụ sắt.
Người dân thôn Phú Hòa tập kết vật liệu, xây chuồng trại. Ảnh: Hoàng Táo
Dãy chuồng ở giữa đã hoàn thành tường bao, mái được chống đỡ bằng những cây tre lồ ô to đã khô. Dãy chuồng trại phía trước sử dụng xà gồ sắt, lợp tôn, thợ đang xây tường. Ba dãy chuồng trại này rộng hàng trăm mét vuông. Dự kiến trong 2-3 ngày tới, việc xây dựng sẽ hoàn tất.
Trên diện tích vườn còn lại, chủ nhà thuê máy xúc cỡ nhỏ về đào hố trồng hàng trăm cây chuối, thơm, sâm cau, sanh... xen kẽ nhau dày đặc. Trong vườn có cắm một cọc bê tông cao khoảng 50 cm, sơn trắng ở dưới, đỏ phía trên. Cọc có ghi chữ "GPMB" dọc theo trụ, mặt chữ hướng về tim đường Hồ Chí Minh.
Chủ nhà cho biết nếu bị giải tỏa, đất vườn nhà ông chỉ được đền bù mấy chục nghìn đồng mỗi mét vuông, trong khi mỗi mét ngang đất mặt tiền đường Hồ Chí Minh bán tới 50 triệu đồng. Nếu xây chuồng trại, ông có thể hưởng phần chênh lệch vì mỗi mét vuông xây dựng giá thành 500.000-600.000 đồng, trong khi giá trị nhà nước đền bù cao hơn nhiều lần.
Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận xây dựng chuồng trại chờ đền bù như "đặt bẫy giữa rừng, nếu cao tốc không đi qua vườn, không được đền bù coi như mất hết".
Chủ dãy chuồng trại này cho hay giá xây dựng từ 500.000 đến 600.000 mỗi m2. Ảnh: Hoàng Táo
Dọc đường Hồ Chí Minh qua thôn Phú Hòa, hàng chục đống gạch không nung, cát sạn, xi măng và cây cối đang được tập kết để xây dựng chuồng trại, lập trang trại. Những dãy chuồng cao quá đầu người, rộng hàng chục đến hàng trăm mét vuông được xây san sát nhau. Chủ nhà liên tục quan sát, đốc thúc nhóm thợ xây dựng cho kịp tiến độ.
Tại thị trấn Nông trường Lệ Ninh, các xã Sơn Thủy, Trường Thủy, huyện Lệ Thủy, người dân cũng đang xây dựng nhà cửa, cơi nới trái phép. Các công trình này đều nằm sát đường Hồ Chí Minh nhánh Đông, vị trí dự kiến cao tốc Bắc Nam phía Đông sẽ đi qua. UBND thị trấn Nông trường Lệ Ninh đã đình chỉ 20 trường hợp do xây dựng không giấy phép và xây trên đất nông nghiệp.
32 km cao tốc Bắc Nam phía Đông sẽ đi qua 5 xã, thị trấn của huyện Lệ Thủy, dự kiến có 150 hộ phải di dời, giải tỏa. Ngày 16/3, huyện nhận bàn giao cột mốc giải phóng mặt bằng đi qua 3 xã. Số cột mốc còn lại dự kiến bàn giao chậm nhất cuối tháng 6. Tuy nhiên, thời gian qua, các đơn vị khảo sát thực địa, thống nhất hướng tuyến với địa phương nên dù chưa cắm mốc, người dân đoán biết được hướng tuyến, tự ý xây dựng ồ ạt chờ đền bù.
Ông Nguyễn Xuân Tường, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, kiêm Phó chủ tịch Hội đồng giải phóng mặt bằng huyện Lệ Thủy, cho biết nhiều hộ dân xây dựng sai quy định, cố tình tạo lập tài sản trên đất nông nghiệp. "Tổ phản ứng nhanh của huyện lập nhiều biên bản hiện trường làm cơ sở giải phóng mặt bằng sau này. Những trường hợp vi phạm sẽ không được đền bù", ông Tường nói.
Người dân xã Phú Thủy (Lệ Thủy, Quảng Bình) xây chuồng trại, trồng cây trên đất đã cắm mốc giải phóng mặt bằng cao tốc Bắc Nam phía Đông. Video: Hoàng Táo
Tình trạng xây công trình chờ đền bù cũng diễn ra tại huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Tại thôn Xuân Hòa, xã Gio An, huyện Gio Linh, người dân tấp nập xây nhà, chuồng trại, hàng rào, trồng các loại từ cây ngắn ngày đến cây lâu năm.
Chủ tịch xã Gio An Nguyễn Văn Song cho hay, mặt trận, đoàn thể đang vận động bà con không xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, sau này gây khó dễ cho việc giải phóng mặt bằng, làm phức tạp an ninh trật tự. Việc xây dựng là tự phát, dựa trên thông tin người dân tự nắm bắt chứ trên thực địa chưa cắm mốc giải phóng mặt bằng. Theo quy định, đất nông nghiệp không được phép xây dựng. Địa chính xã đã đi kiểm tra, lập biên bản để có cơ sở xử lý sau này.
Tại Hà Tĩnh, ngày 17/3, UBND huyện Can Lộc lập biên bản gia đình bà Lê Thị Diên, trú thôn Minh Hương, xã Trung Lộc, vì xây dựng nhà ở kiên cố trên phần đất được nhà nước phóng tuyến liên quan dự án cao tốc Bãi Vọt - Hàm Nghi. Công trình của bà Diên rộng khoảng 70 m2, hiện đã xây tường bao xung quanh cao khoảng 2 m. Chính quyền đình chỉ việc xây dựng, yêu cầu trả lại mặt bằng, nếu sắp tới tiếp tục vi phạm sẽ xử phạt hành chính.
Tại buổi làm việc với chính quyền, bà Diên trình bày xây nhà để ở và không biết có dự án cao tốc đi qua. Tuy nhiên, nhà chức trách cho rằng giải thích trên chưa hợp lý, mục đích xây nhà của gia đình bà Diên không rõ ràng. Trước khi dự án triển khai, lực lượng liên ngành đã thông báo những phần đất bị ảnh hưởng, nhắc nhở các hộ dân không được xây dựng, cơi nới công trình.
Gia đình bà Diên xây nhà trên phần đất thuộc dự án cao tốc Bãi Vọt - Hàm Nghi. Ảnh: Đức Hùng
Trước đó sáng 13/3, tại trụ sở UBND tỉnh Quảng Bình, Bộ Giao thông Vận tải bàn giao hồ sơ thiết kế cắm cọc giải phóng mặt bằng đợt một công trình đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 qua ba tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình và Quảng Trị.
Trong đợt một, ba tỉnh này nhận bàn giao hồ sơ 47,6 km. Dự kiến, hồ sơ giải phóng mặt bằng tiếp tục bàn giao đợt hai vào cuối tháng 4 với chiều dài 110 km và đợt ba ngày 30/6, bàn giao các đoạn còn lại khoảng 109 km.
Dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông, đoạn Hà Tĩnh - Quảng Trị có chiều dài 267 km. Trong đó, đoạn đi qua tỉnh Hà Tĩnh có ba dự án gồm: Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng và Vũng Áng - Bùng, đoạn đi qua tỉnh Quảng Bình có ba dự án Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Ninh và Vạn Ninh - Cam Lộ, đoạn đi qua tỉnh Quảng Trị có dự án Vạn Ninh - Cam Lộ.