Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hạ cấp đánh giá về Covid-19, cho biết căn bệnh không còn là trường hợp khẩn cấp toàn cầu (PHEIC), ngày 5/5. Động thái này kết thúc tuyên bố được tổ chức đưa ra cách đây ba năm, khi căn bệnh thậm chí chưa được đặt tên là Covid-19 và chỉ bùng phát giới hạn ở Trung Quốc.
Nguyên nhân kết thúc tình trạng khẩn cấp
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết đại dịch đang "có xu hướng giảm trong hơn một năm qua, khả năng miễn dịch cộng đồng tăng lên nhờ tiêm chủng và lây nhiễm tự nhiên". Theo ông, điều này cho phép hầu hết quốc gia trở lại cuộc sống bình thường như thời kỳ trước Covid-19, nghĩa là phần tồi tệ nhất của đại dịch đã qua.
Trong năm qua, WHO và các chuyên gia trong ủy ban khẩn cấp đã phân tích dữ liệu Covid-19 nhằm quyết định thời điểm thích hợp hạ mức cảnh báo. Hôm 4/5, các chuyên gia khuyến nghị với Tedros rằng Covid-19 không còn đủ điều kiện là trường hợp khẩn cấp toàn cầu. Người đứng đầu WHO cho biết ông chấp nhận lời khuyên này.
Các số liệu cũng cho thấy đại dịch đã hạ nhiệt sau đợt bùng phát lớn cuối cùng do Omicron gây ra. Giờ đây, ca nhiễm và tử vong đang ở mức thấp nhất trong ba năm. Tuần trước, WHO cho biết số ca tử vong trên toàn cầu giảm 95% kể từ tháng 1.
Tác động thực tế của việc chấm dứt PHEIC
Theo các chuyên gia, PHEIC chủ yếu là một công cụ liên lạc để cảnh báo các quốc gia thành viên WHO kích hoạt hệ thống ứng phó dịch bệnh. Nó là lời nhắc nhở chính phủ xem xét mầm bệnh một cách nghiêm túc.
Tuyên bố khẩn cấp của WHO thường được sử dụng như một lời kêu cứu quốc tế cho các nước cần giúp đỡ. Tổ chức cũng có thể thúc đẩy những nước khác đưa ra biện pháp đặc biệt hoặc giải ngân thêm tài chính cho các nỗ lực chống lại dịch bệnh.
PHEIC cũng trao quyền cho giám đốc WHO chính thức khuyến nghị các biện pháp nên hoặc không nên thực hiện để ngăn chặn sự bùng phát. Sau khi ban hành PHEIC, ông Tedros đã khuyến nghị hạn chế đi lại và tăng cường xét nghiệm.
Người dân đeo khẩu trang khi đi lại trên đường phố Bắc Kinh, tháng 10/2022. Ảnh: AP
Đối với công chúng, việc kết thúc PHEIC không có quá nhiều ý nghĩa. Nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Đức và Mỹ từ lâu đã dỡ bỏ nhiều hạn chế trong thời kỳ đại dịch. Mỹ sẽ chấm dứt tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng vào ngày 11/5. Chính phủ nước này đã ký dự thảo trước đó vài tuần, khi WHO chưa có động thái mới đối với PHEIC.
Theo Victoria Fan, thành viên cấp cao tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu, thông báo được WHO đưa ra vào thời điểm các nước đã tự rút ra biện pháp ngăn ngừa đại dịch trong hơn một năm. Hiện nay, nhiều nước có ưu tiên về chính trị và xã hội khác, đặc biệt trong bối cảnh nợ, lạm phát gia tăng và những cuộc khủng hoảng khác nổi lên lấn át Covid.
"Vì vậy, PHEIC kết thúc là một cái nhún vai tập thể", Fan nói.
Covid-19 có còn là đại dịch không?
Dù tuyên bố tình trạng khẩn cấp đã kết thúc, ông Tedros vẫn cảnh báo virus còn tồn tại trên thế giới, hàng nghìn người có thể tử vong mỗi tuần. Theo ông, các biến chủng mới vẫn có thể xuất hiện khiến số ca mắc và nguy kịch gia tăng. Ông cảnh báo tình trạng khẩn cấp có thể được khôi phục nếu tình hình thực tế thay đổi.
"Điều tồi tệ nhất mà các quốc gia có thể làm bây giờ là sử dụng tin tức này như lý do để mất cảnh giác, gỡ bỏ các hệ thống mà họ đã xây dựng trước đó hoặc gửi tới người dân thông điệp rằng Covid-19 không còn đáng lo", ông Tedros nói thêm.
Tiến sĩ Mike Ryan, giám đốc điều hành Chương trình Cấp cứu Y tế của WHO, cảnh báo Covid-19 vẫn còn là mối đe dọa về sức khỏe cộng đồng. Virus tiếp tục tiến hóa, trong khi đó thế giới vẫn còn những lỗ hổng về y tế, xã hội.
"Chúng tôi chắc chắn virus sẽ tiếp tục lây truyền, đây là quy luật của đại dịch. Trong hầu hết trường hợp, đại dịch này chỉ thực sự kết thúc khi đại dịch tiếp theo bắt đầu", ông nói.
Tháng 4, thế giới ghi nhận gần ba triệu trường hợp dương tính, hơn 17.000 ca tử vong. Các nước Đông Nam Á và Trung Đông báo cáo đợt bùng phát đột biến.
Các biện pháp phòng ngừa Covid-19 giai đoạn hiện tại
Khác với những năm đầu của Covid-19, tỷ lệ tiêm chủng cao và miễn dịch từ những lần nhiễm bệnh tự nhiên đã giúp giảm đáng kể tác động của virus. Dù vậy, Simon Clarke, phó giáo sư vi sinh học tại Đại học Reading của Anh, cảnh báo mọi người không nên bỏ qua tất cả biện pháp bảo vệ
"Thông điệp gửi tới công chúng vẫn là hãy nghĩ đến những người khác. Nếu nhiễm bệnh đường hô hấp và bị ho, đừng gây nguy hiểm cho những người xung quanh, đặc biệt là người dễ tổn thương", ông nói. Nhóm nguy cơ cao được xác định là người già, mắc bệnh nền hoặc người suy giảm miễn dịch, thai phụ.
WHO nhận định nCoV sẽ không biến mất hoàn toàn, đồng thời khuyến nghị mọi người tiêm vaccine, đặc biệt là liều tăng cường. Dù nhiều quốc gia đã gỡ bỏ hoàn toàn các biện pháp ngừa dịch như đeo khẩu trang và giãn cách xã hội, chuyên gia khuyến nghị nhóm có nguy cơ cao vẫn nên tuân thủ nghiêm túc các biện pháp bảo vệ bản thân.
Thục Linh (Theo AP News, Vox)