 |
|
Cá nhà táng. |
Các nhà khoa học Đan Mạch đã tìm ra cách sử dụng những tiếng lách tách của cá nhà táng - sinh vật ồn ào nhất trong vương quốc động vật - để xác định kích thước và thậm chí cả tuổi của chúng.
Khác với những bản nhạc du dương của cá voi lưng gù, cá nhà táng chỉ phát ra những tiếng lách tách lao xao dựa trên sự phản xạ của xung âm thanh giữa các túi khí nằm trong mũi con vật. Những giai điệu này có thể không êm dịu cho lắm, nhưng lại rất hiệu quả trong việc giao tiếp và tìm thức ăn, có thể truyền đi xa tới 10 km. Có tiếng kêu có âm độ lên đến 230 decibel ở dưới nước, tương đương với 170 decibel trên đất liền - “tiếng ồn đó không khác gì việc ai đó bắn súng trường ở cách tai bạn một mét vậy”, Magnus Wahlberg, Đại học Aarhus ở Đan Mạch, cho biết.
Cho đến những năm 1950, các nhà khoa học mới biết đến mối liên quan giữa những tiếng lách cách lớn với cá nhà táng. Khi âm thanh càng lớn, cường độ của nó càng khó đo. “Âm thanh được phát ra trong một luồng hẹp giống như trong một chùm sáng, và bạn phải đứng ngay phía trước con vật để đo cường độ thực sự của âm thanh ấy”, Wahlberg nói.
Wahlberg và cộng sự mới đây đã tìm ra cách sử dụng những tiếng kêu lách tách này để đo đạc kích cỡ cá voi. Họ đo quãng nghỉ giữa các xung để tính toán độ dài của mũi con vật, từ đó suy ra chiều dài cơ thể của nó.
Giả thuyết nền cho kỹ thuật này đã ra đời từ những năm 1970. Thậm chí vào năm 1991, Jonathan Gordon, một nhà động vật học từ Đại học St.Andrews, Scotland, đã phát triển phương trình để tính toán chiều dài cá voi từ những tiếng lách tách. Nhưng vẫn không ai biết liệu kỹ thuật đó có chính xác hay không.
Để tìm hiểu điều này, Wahlberg và cộng sự đã đi tới vùng nước Bắc cực ở phía bắc Nauy trong mùa hè 2000 để đo âm thanh từ một nhóm cá nhà táng đực khi chúng đang lặn xuống và búng hơi liên tục để bắt mực và cá. “Chúng giống như thể một nhóm các ông già cục cằn, tuy cùng ăn trong một cửa hàng như chẳng thèm nói chuyện với nhau vậy”, Peter Madsen, một thành viên của nhóm nghiên cứu, cho biết.
Nhóm nghiên cứu đã thả chiếc microphone chuyên dụng xuống độ sâu 460 mét dưới mặt biển. Sử dụng hệ thống định vị toàn cầu, họ phân tách các âm thanh thu được ứng với mỗi con và tính toán chiều dài của con vật. Kết quả cho thấy kích cỡ, dựa trên dữ liệu âm thanh, là chính xác tới 92% (sai số khoảng 50 cm).
“Cá nhà táng liên tục phát ra tiếng kêu khoảng 40 phút mỗi giờ, và chúng chỉ nổi lên bề mặt mỗi lần vài phút, vì thế cơ hội nghe thấy tiếng kêu lớn hơn nhiều cơ hội nhìn thấy chúng”, Peter Tyack, một chuyên gia về giao tiếp bằng âm thanh ở cá heo và cá voi, cho biết.
"Với các thông tin về âm thanh, chúng tôi có thể xây dựng một bức tranh phong phú hơn về quần thể loài”, Tyack nói. Con đực trưởng thành thường tạo ra những xung âm dài, con cái trưởng thành và con đực trẻ phát ra xung vừa, trong khi con non chỉ phát ra các xung ngắn.
Nghiên cứu cũng có thể giúp lý giải liệu những nguồn ô nhiễm tiếng ồn do con người gây ra như sóng âm quân sự và dân sự có thể tác động đến cá voi hay không.
B.H. (theo National Geographic)