Tại buổi giới thiệu tác phẩm chiều 13/4 ở Hà Nội, nhà văn cho biết đặt mục tiêu mỗi năm hoàn thành một cuốn sách. Than đỏ dưới tro tàn tiếp nối mạch cảm xúc của tập tản văn Tôi đã trở về trên núi cao, xuất bản năm 2018. Xuyên suốt 31 bài viết, tác giả gửi gắm nỗi nhớ quê hương qua những ký ức lúc hư lúc thực.
Theo họa sĩ Lê Thiết Cương - người minh họa tác phẩm, cách viết tản văn của Đỗ Bích Thúy là "rút ruột rút gan" ra mà viết. Nhà thơ Hữu Việt nhận xét cuốn sách khiến anh nghẹt thở khi đọc nhiều đoạn miêu tả chi tiết về đời sống, tâm tư tình cảm người miền núi. Chẳng hạn, với bài Trong buổi chiều ấy tôi đã rời xa, nhà văn kể câu chuyện một cậu bé người Mông bị mẹ bắt giết thịt con gà mà mình yêu quý. Cậu bé lớn lên trong cảnh thiếu thốn, chỉ có con gà làm bạn, nhưng bà mẹ lại thấy việc con trai chơi với động vật là yếu đuối, nhu nhược.
Nhà văn viết trong bài Lúc tôi mới về: "Tôi thường cảm thấy tôi giống tôi nhất khi về miền núi. Cái miền núi mà muốn nhìn trời nhất định phải ngửa mặt lên, kể cả chân trời. Vì chân trời cũng nằm trên đỉnh của những ngọn núi". Giọng văn của Đỗ Bích Thúy trong trẻo, nên thơ nhưng có độ chín của người đã có hơn 20 năm cầm bút, đi nhiều và luôn chăm chú quan sát cuộc sống.
Tác giả cho biết dù đã rời xa quê hương nhiều năm, những hình ảnh về cuộc sống, con người nơi đây luôn hiện hữu trong tâm trí, khiến cô đau đáu: "Tôi sẽ không thành nhà văn, không thành một tác giả ghi dấu ấn trong lòng bạn đọc được như ngày hôm nay nếu không viết về miền núi".
Nhà văn Trung Trung Đỉnh nói qua những trang viết của Đỗ Bích Thúy, ông thèm khát trải nghiệm một Tây Bắc nguyên sơ, giàu bản sắc văn hóa. Ông nhận định sau Nguyên Ngọc, Đỗ Bích Thúy là người viết đề tài vùng cao hay và sinh động nhất.
Đỗ Bích Thúy sinh năm 1975, hiện sống ở Hà Nội, nổi tiếng qua các tác phẩm đề tài miền núi, tiêu biểu là tiểu thuyết Chúa đất. Tác phẩm lấy cảm hứng từ truyền thuyết về chúa Sùng Chúa Đà ở vùng Đường Thượng, Yên Minh, Hà Giang, sống cách nay khoảng 200 năm. Sùng Chúa Đà thích những cô gái đẹp nhưng sự bạo tàn hung ác không mang lại hạnh phúc cho ông ta. Đỗ Bích Thúy còn là tác giả tiểu thuyết Lặng yên dưới vực sâu, chuyển thể thành phim truyền hình năm 2017.
Hà Thu