Thất bại của Novak Djokovic tại chung kết Mỹ Mở rộng khiến cuộc tranh luận tay vợt hay nhất mọi thời đại chưa khép lại. Nole bỏ lỡ cơ hội chỉ xuất hiện một lần trong nửa thế kỷ - đoạt cả bốn Grand Slam cùng năm. Với hầu hết chuyên gia, số lượng Grand Slam là thước đo tốt nhất để đánh giá một huyền thoại quần vợt, trong đó Calendar Slam được xem là kỳ tích khó đoạt nhất.
Djokovic chỉ thua hai trong 10 trận chung kết Grand Slam gần nhất góp mặt. Ảnh: US Open
Thế giới đang bước vào những năm cuối của kỷ nguyên "Big 3", nơi mỗi chức vô địch Grand Slam của Djokovic, Federer hay Nadal đều có thể là lần cuối của họ. Tích lũy càng nhiều danh hiệu giai đoạn này, một trong ba huyền thoại càng củng cố khả năng vươn lên độc chiếm vị trí số một lịch sử.
Ba kỷ lục gia đang rơi vào những hoàn cảnh khác nhau. Federer đã 40 tuổi, chấn thương liên miên và bỏ lỡ bốn trong sáu Grand Slam gần nhất. Tay vợt Thụy Sĩ không thắng Grand Slam nào trong ba năm rưỡi qua. Nadal, 35 tuổi, lộ dấu hiệu sa sút thể lực. Anh không vô địch Grand Slam nào năm nay, bỏ ba giải trong 12 tháng gần nhất. Trong suốt 15 năm trước đó, Nadal chỉ rút khỏi sáu Grand Slam. Ngay cả Djokovic ở tuổi 34 cũng có những bất lợi tất yếu về thể chất so với nhóm NextGen.
Việc Federer gần như chắc chắn không vô địch thêm Grand Slam rất quan trọng trong cuộc tranh cãi ai vĩ đại nhất "Big 3". Vì chính Federer, chứ không phải Nadal, mới là người đứng giữa Djokovic và đỉnh cao lịch sử ngay thời điểm này.
Cùng có 20 Grand Slam, Nadal thất thế hơn Djokovic và Federer về sự thống trị. Số tuần giữ vị trí số một liên tiếp của anh là 56 tuần, kém Djokovic và kém xa kỷ lục 237 tuần liên tiếp của Federer. Djokovic đang giữ kỷ lục tổng số tuần ở vị trí số một với 334 tuần, vượt 310 tuần của Federer và bỏ cách Nadal hơn 100 tuần. Bên cạnh đó, Nadal chưa vô địch ATP Finals – sự kiện danh giá chỉ kém bốn Grand Slam. Federer đã vô địch giải này sáu lần, còn Djokovic có năm Cup. Nadal chỉ một lần vô địch ba Grand Slam cùng năm, vào 2010. Federer và Djokovic ba lần làm được điều đó.
"Big 3" đoạt 60 trong 72 Grand Slam từ Wimbledon 2003. Ảnh: ATP
Con đường tới danh hiệu "GOAT" (Greatest of All Time – hay nhất mọi thời đại) của Djokovic, vì thế, phải đi qua Federer cho tới khi anh hoặc Nadal bứt lên với Grand Slam thứ 21. Djokovic trội hơn Federer số Masters 1000, số tuần ở vị trí số một và số lần đứng số một ATP cuối năm (bảy lần, hơn Federer hai lần). Nhưng "giá trị đỉnh cao" là thứ Federer có để đem ra so với Djokovic, chẳng hạn như việc "Tàu tốc hành" năm lần liên tiếp vô địch Mỹ Mở rộng và Wimbledon.
Khái niệm "Giá trị đỉnh cao" trong thể thao lần đầu được nhà thống kê học kiêm sử gia Bill James công bố cuối thập niên 1970, nhằm định danh "GOAT" của làng bóng chày Mỹ. Theo đó, đỉnh cao của một VĐV kéo dài từ một đến năm năm – thời điểm huy hoàng nhất sự nghiệp của họ. Sự thống trị của họ trong giai đoạn này mang tới ấn tượng sâu đậm cho giới mộ điệu, giúp VĐV đạt vị thế "GOAT" trong suy nghĩ của số đông. Khái niệm của Bill James lý giải phần nào việc nhiều CĐV bóng đá xem Diego Maradona là "GOAT" dù ông ít danh hiệu hơn các siêu sao khác.
Từ 2004 đến 2007, Federer thống trị ở cấp độ cao nhất lịch sử Kỷ nguyên Mở. Anh thắng 11 Grand Slam, điều chưa từng được thực hiện trong khoảng thời gian bốn năm bởi bất kỳ tay vợt nào khác, cả nam và nữ. Tỷ lệ thắng trận của Federer bốn năm đó lần lượt là 93%, 95%, 95% và 88%. Anh lọt vào 10 trận chung kết Grand Slam liên tiếp, nhiều hơn bất kỳ ai trước đó và kể từ đó tới nay. Trong khoảng thời gian này, Federer thiết lập kỷ lục 237 tuần liên tiếp ở vị trí số một ATP, hơn 77 tuần so với người thứ hai Jimmy Connors.
Federer đoạt 103 danh hiệu ATP, nhiều thứ hai lịch sử sau Jimmy Connors - người có 109 danh hiệu. Nadal có 88 chức vô địch, còn Djokovic có 85. Ảnh: ATP
Federer vô địch ATP Finals ba lần trong bốn năm đỉnh cao. Tính cả ATP Finals và Grand Slam, Federer chơi 20 giải quan trọng và vô địch 14 giải. Trong sáu thất bại, có hai lần Federer thua 7-9 ở set năm. Cả Djokovic và Nadal đều không làm được nhiều như thế trong quãng bốn năm. Tuy nhiên, Djokovic có những khoảng thời gian thống trị không liên tiếp, các năm 2011, 2015 và 2021.
Trong mỗi năm đó, Djokovic giành ba Grand Slam. Năm 2011, anh vô địch năm Masters 1000 – nhiều hơn thành tích tốt nhất của Federer trong một năm. Năm 2015, Djokovic thậm chí thắng sáu trong tám trận chung kết Masters 1000 và vô địch ATP Finals. Năm 2021, tay vợt Serbia vào chung kết bốn Grand Slam và vô địch ba giải, nhưng chưa có Masters 1000 nào.
Việc Djokovic thể hiện "giá trị đỉnh cao" rời rạc trong một thập kỷ khiến ấn tượng về anh không mạnh như Federer. Để bù đắp điều đó, Djokovic cần Calendar Slam. Theo tạp chí Mỹ Slate, Calendar Slam là kỳ tích hiếm nhất trong lịch sử quần vợt. Nó mới xảy ra ba lần ở đơn nam, bởi Don Budge năm 1938 và Rod Laver các năm 1962, 1969. Ở đơn nữ, Calendar Slam cũng mới có ba người đoạt được là Maureen Connolly 1953, Margaret Court 1970 và Steffi Graf 1988.
Djokovic cần chờ thêm bốn tháng để có cơ hội độc chiếm kỷ lục 21 Grand Slam ở Australia Mở rộng 2022 - nơi anh giữ kỷ lục toàn thắng chín trận chung kết. Ảnh: ATP
Budge và Laver không cần đánh bại những người giỏi nhất để đoạt Calendar Slam các năm 1938 và 1962, vì thời đó những người chơi chuyên nghiệp không được dự Grand Slam. Kể từ Kỷ nguyên Mở 1968, các tay vợt chuyên nghiệp mới góp mặt ở đấu trường này. Nhưng chiến công của Laver năm 1969 cũng không phải sự thống trị tuyệt đối vì Australia Mở rộng thiếu nhiều tay vợt mạnh. Ngoài ra, ba trong bốn Grand Slam năm 1969 diễn ra trên sân cỏ và việc vô địch không đòi hỏi tính linh hoạt trong lối chơi như ngày nay. Vì thế, nếu Djokovic đoạt Calendar Slam năm nay thì đó là thành tích vĩ đại nhất quần vợt nam trong 150 năm lịch sử.
Nhưng Djokovic thua Medvedev và cơ hội tương tự có thể không bao giờ tái hiện. Nole từng thua liên tiếp ở các trận đấu cuối cùng của Grand Slam mùa 2012 và 2016 – các mùa kế sau mùa đỉnh cao của anh. Tay vợt 34 tuổi ít khả năng đi ngược quy luật này, trong thời đại mà sự vĩ đại ngày càng khó duy trì.
Djokovic vẫn thành "GOAT" nếu kết thúc sự nghiệp với số Grand Slam nhiều hơn hai người còn lại. Nhưng việc lỡ Calendar Slam năm nay khiến anh chưa thể dập tắt ấn tượng về "giá trị đỉnh cao" mà Federer từng thể hiện từ 2004-2007.
Vy Anh (theo Slate)