Cựu điệp viên Uno Puusepp của Nga. Ảnh: NTV
Trong bộ phim tài liệu với tựa đề "Người đàn ông của chúng tôi ở Tallinn", ông Uno Puusepp thú nhận về việc cung cấp những bí mật cho Nga từ phòng nghe lén thuộc Cơ quan An ninh Nội địa Estonia (KAPO) trong giai đoạn từ 1996 - 2011. Phim được phát tối 14/12 trên NTV, kênh truyền hình thân Kremlin.
"Thời gian trôi đi, bạn học cách sống cùng những hiểm nguy, biết rằng... bạn có thể dành 20 năm kế tiếp trong nhà tù", cựu điệp viên hai mang tóc bạc nói. Ông mặc một chiếc áo sơ mi kẻ và cà vạt, ngồi trả lời phỏng vấn trên ghế bành.
Estonia nhanh chóng lên án chương trình là "đầy những lời dối trá, sự thật nửa vời" và cho biết sẽ điều tra. Một phát ngôn viên của KAPO cho hay một người được nhắc tới trong bộ phim đã bị thẩm vấn nhưng sau đó được thả. Cơ quan này không nói rõ các cáo buộc có thể có chống lại người đàn ông.
Người cựu điệp viên hé lộ bí mật vào thời điểm căng thẳng đang gia tăng giữa Nga và phương Tây về vấn đề Ukraine. Điều này khiến giới quan sát phỏng đoán vụ việc có thể gây chia rẽ giữa Mỹ và các nước Liên Xô cũ ở vùng Baltic đã gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Nhờ có Puusepp, Nga thu thập được các báo cáo một cách có hệ thống về quan hệ giữa KAPO và Cơ quan Tình báo Mỹ (CIA) cũng như các cơ quan tình báo của Anh, Canada, Phần Lan và những quốc gia vùng Baltic khác, phim tài liệu cho biết.
Puusepp cũng giúp Moscow vạch mặt những điệp viên nước ngoài ở Nga, như Valery Ojamae, người năm 2001 bị kết án 7 năm vì tội mưu phản khi làm gián điệp cho Anh.
Người dẫn chuyện của bộ phim tài liệu gọi Puusepp là một người đàn ông "khiêm tốn", không thể ngồi yên sau khi Estonia tách khỏi Liên Xô năm 1991 và thể hiện tư tưởng mà ông gọi là "bài Nga" cùng "thái độ Phát xít".
Theo một cựu điệp viên Xô Viết ở Tallinn trong bộ phim tài liệu, chính người Estonia đã giao nhiệm vụ của ông ở Cơ quan an ninh Liên bang Nga (FSB), có tiền thân là Ủy ban An ninh Quốc gia (KGB).
"Mật vụ Estonia làm việc ở Nga và gửi thông tin cho Mỹ", cựu giám đốc FSB Nikolai Kovalyov nói trong phim.
Nikolai Yermakov, người đã huấn luyện Puusepp, cho rằng vì có một nội gián trong cơ quan tình báo của Estonia đồng nghĩa với việc Moscow "biết mọi thứ đang được lên kế hoạch", trong đó có việc tuyển dụng điệp viên, và những thông tin thu thập được "cho phép Nga có những biện pháp cần thiết".
Vụ hé lộ "khác thường"
Puusepp sống ở Nga đã ba năm nay. Ông cho biết thành tựu của ông bao gồm ngăn Washington thiết lập hệ thống nghe lén đắt tiền trong Đại sứ quán Nga ở Tallinn.
Một phần công việc của ông ở KAPO là theo dõi hàng trăm người, hầu hết là người Estonia nói tiếng Nga, trong chiến dịch theo dõi do Đại sứ quán Mỹ ở Tallinn kiểm soát, theo phim tài liệu.
Người Estonia nghi ngờ có gián điệp trong cơ quan nhưng bắt sai người, bộ phim cho biết và viện dẫn vụ bắt giữ Vladimir Veitman, cựu tình báo KGB người Estonia năm 2013. Ông này bị kết án 15 năm tù vì làm gián điệp cho Nga.
KAPO cho biết bộ phim là cách kể của FSB về các sự kiện và "đầy những lời nói dối, sự thật nửa vời nhằm gây rối loạn".
"Uno Puusepp đã làm việc với vai trò một kỹ thuật viên và được tiếp cận với tài liệu mật của Estonia, nhưng không được tiếp cận thông tin của NATO hay Liên minh châu Âu (EU)", cơ quan này nói.
Yermakov nói Puusepp chưa bao giờ làm tổn hại lợi ích của Estonia, mà chỉ báo cáo với Moscow "về những điều có thể gây tổn hại cho Estonia".
Giới quan sát an ninh Nga bất ngờ về những thông tin được hé lộ.
"Việc công khai hé lộ một điệp viên đã thôi hoạt động là một hành vi khác thường của FSB", Andrei Soldatov, chủ trang web Agentura.Ru, chuyên theo dõi hoạt động an ninh, cho hay. Ông Soldatov dự đoán vụ hé lộ có thể là điềm báo cho một cuộc trao đổi điệp viên giữa Moscow và Tallinn.
Moscow đang giữ một sĩ quan cảnh sát Estonia với cáo buộc gián điệp từ tháng 9. Estonia cáo buộc Nga bắt cóc sĩ quan Eston Kohver khỏi lãnh thổ nước này.
Pavel Felgenhauer, nhà báo của Novaya Gazeta, cho biết bộ phim tài liệu có thể là "một lời cảnh cáo với mật vụ phương Tây... nhằm yêu cầu chấm dứt tất cả sự hợp tác với các đồng nghiệp Estonia của họ, khi vài người trong số đó là cựu điệp viên Xô Viết".
Trọng Giáp (Theo AFP)