Chúng ta thường gặp các trường hợp tặng cho tài sản không có điều kiện (điều 457 Bộ luật Dân sự năm 2015), nghĩa là bên có tài sản giao tài sản của mình và chuyển giao quyền sở hữu mà không yêu cầu đền bù.
Việc tặng cho như trên đa phần xuất phát từ chủ ý tốt đẹp nhằm giúp người được tặng tài sản có cuộc sống tốt hơn (như cha mẹ tặng cho con xe máy, nhà đất; người tốt bụng tặng cho người nghèo gạo, tiền...). Người nhận không phải thực hiện bất kỳ nghĩa vụ nào với bên tặng cho.
Ngoài hợp đồng tặng cho tài sản không có điều kiện, thực tiễn cũng tồn tại hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện (điều 462 Bộ luật Dân sự năm 2015).
Sau đây là một số điểm đặc trưng của hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện:
Thứ nhất, bên tặng cho có thể yêu cầu bên nhận thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi giao dịch. Nghĩa là, đi kèm với quyền lợi nhận tài sản, bên được tặng cho phải thực hiện nghĩa vụ nhất định. Ví dụ, anh tặng xe tải cho em với điều kiện dùng xe đó phục vụ cho việc làm ăn, không được bán...
Lưu ý, điều kiện tặng cho không được vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội. Ví dụ, A lập hợp đồng tặng cho B 500 triệu đồng với điều kiện con gái B phải kết hôn với A. Đây được xem là điều kiện vi phạm pháp luật nên hợp đồng tặng cho tài sản có điều kiện này không được pháp luật thừa nhận.
Thứ hai, trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ trước khi tặng cho, nếu bên nhận đã hoàn thành mà bên tặng cho không giao tài sản thì bên tặng cho phải thanh toán những gì phía bên kia đã thực hiện.
Ví dụ, anh lập hợp đồng tặng cho em thửa đất với điều kiện đưa 500 triệu đồng để xây nhà; tuy nhiên sau khi đưa tiền thì anh đổi ý. Trong trường hợp này, người anh phải trả lại khoản tiền mà người em đã đưa.
Thứ ba, nếu bên được nhận không thực hiện theo hợp đồng, bên tặng cho có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Ví dụ, cha mẹ lập hợp đồng tặng cho con nhà đất với điều kiện phải có trách nhiệm phụng dưỡng cha mẹ lúc già. Tuy nhiên, con cái bất hiếu thì cha mẹ có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có).
Luật sư Phạm Thanh Hữu
Đoàn luật sư TPHCM