Liên tiếp thấy những người bạn của mình bị mất nick Facebook, Vũ Lệ Hằng, một người kinh doanh mỹ phẩm online tại Hà Nội, lo lắng tìm cách bảo vệ tài khoản. Được người quen giới thiệu, Hằng đã chi hai triệu đồng cho người được xem là chuyên gia Facebook để mua dịch vụ bảo vệ nick. "Bán hàng online nên Facebook là nguồn sống của tôi, tốn phí một chút chứ không thể để mất tài khoản", cô nói.
Một bảng báo giá dịch vụ bảo vệ tài khoản Facebook.
Tương tự Hằng, anh Đình Anh với tài khoản Facebook có hơn 20.000 người theo dõi cũng sốt sắng tìm dịch vụ bảo vệ nick của mình. "Lâu lâu lại thấy bạn bè nói người này bị hack, người kia mất tài khoản Facebook nên tôi cũng sợ đến lượt mình", anh cho biết. "Có người coi Facebook để giải trí nhưng với tôi đây là nơi làm việc, kinh doanh, kênh liên hệ với đối tác... nên mất nick một ngày cũng đủ thiệt hại rồi".
Tìm hiểu từ nhiều nguồn, anh Đình Anh quyết định chọn dịch vụ của một công ty với lời cam kết có thể "bảo kê" tài khoản cho anh 24/7. "Mức phí ban đầu là năm triệu đồng, bao gồm việc rà soát lại nick Facebook, kiểm tra các nguy cơ tiềm ẩn, lọc danh sách bạn bè nếu muốn", anh nói. "Từ những tháng tiếp theo, tôi cần trả một triệu đồng mỗi tháng để tiếp tục được bảo vệ tài khoản, đắt một chút nhưng cũng yên tâm hơn".
Phạm Thành Đoàn, một người làm trong lĩnh vực bảo mật và truyền thông, cho biết hiện nay có khá nhiều cá nhân và đơn vị cung cấp dịch vụ chống hack, chống khóa tài khoản Facebook. "Mức giá có thể từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, hoặc tính phí theo tháng", anh nói. "Đôi khi lại tính tiền theo kiểu 'nhìn mặt báo giá', tức người nào có nick Facebook nhiều người theo dõi, dân kinh doanh, người nổi tiếng... sẽ được báo giá cao hơn người dùng bình thường".
Theo chuyên gia này, có hai nguyên nhân chính dẫn đến việc người dùng không thể truy cập được tài khoản Facebook. Đầu tiên, tài khoản bị đánh cắp do lộ mật khẩu, lộ thông tin cá nhân hay email khôi phục nick... Các bên làm dịch vụ bảo vệ tài khoản có thể rà soát lại các vấn đề, kích hoạt xác thực hai lớp nhằm tăng độ bảo mật. "Thực tế, người dùng có kỹ năng sử dụng Internet đều có thể tự làm được những công việc đó, không có gì cao siêu cả", anh Đoàn nói.
Thứ hai là bị khóa tài khoản do vi phạm chính sách, thường được gọi là "rip nick". "Facebook hoạt động theo một loạt các quy tắc mà ở đó ai không tuân thủ thì tài khoản sẽ bị khóa", anh Đoàn cho biết. Người dùng có thể vi phạm chính sách như đăng ảnh khỏa thân, đăng các nội dung vi phạm bản quyền... dẫn đến tài khoản bị khóa. Ngoài ra còn có trường hợp bị "chơi xấu" khi ai đó lợi dụng chính sách của Facebook để "rip nick", phổ biến nhất là mạo danh, spam...
Trang Hỗ trợ người dùng của Facebook.
Trong trường hợp này, các bên làm dịch vụ sẽ khuyến cáo người dùng về các quy định của Facebook để tránh mắc phải. Nếu bị "rip nick", họ sẽ liên hệ với mạng xã hội này thông qua Trung tâm hỗ trợ để thực hiện các bước lấy lại tài khoản. "Đây đều là các tính năng được Facebook tạo ra để phục vụ tất cả thành viên nhưng không phải người nào cũng biết, dẫn đến các dịch vụ 'bảo kê' tài khoản Facebook càng có đất sống", anh Đoàn đánh giá.
Tuy nhiên, dịch vụ chống mất nick, chống hack Facebook được các bên quảng cáo không phải lúc nào cũng bảo vệ được tài khoản người dùng. Chị Lệ Hằng cho biết chính "chuyên gia" Facebook mà chị thuê cũng mới bị mất tài khoản và phải mất một tuần sau thì người này mới truy cập được trở lại. Tuy nhiên, chị vẫn tiếp tục sử dụng, phần vì tiền đã thanh toán nửa năm rồi, phần vì nghĩ "có vẫn hơn không".
Anh Đoàn cho rằng người dùng hoàn toàn có thể tự bảo vệ tài khoản của mình bằng cách không tiết lộ thông tin cá nhân như CMND, ngày sinh, kích hoạt bảo mật hai lớp. Tránh truy cập các trang web không rõ nguồn gốc, hạn chế đăng nhập tài khoản trên thiết bị công cộng để tránh nguy cơ lộ mật khẩu. Ngoài ra, việc sử dụng thông tin thật trong quá trình tạo tài khoản sẽ có ích trong trường hợp cần lấy lại nick.
Đại diện Facebook tại Việt Nam nói có biết về sự tồn tại của các dịch vụ bảo vệ tài khoản, các dịch vụ tăng like, mua lượt chia sẻ... nhưng khẳng định không có bất cứ nhân viên hay đại lý chính thức nào của Facebook làm các dịch vụ này. Việc mua like, mua share hay các hành động chia sẻ tài khoản, mật khẩu Facebook của mình cho người khác thậm chí làm tăng nguy cơ mất an toàn. Facebook cho biết người dùng gặp bất kỳ vấn đề gì với tài khoản và dịch vụ có thể liên hệ Trung tâm hỗ trợ (Help Centre) và thực hiện theo các bước.
Đình Nam