Dịch giả Tiến Văn: 'Tri thức càng chia sẻ càng lớn mạnh'

Ngày 22/9, tại TP HCM, dịch giả Nguyễn Tiến Văn, Việt kiều Canada, trao 18.200 cuốn sách cho Viện nghiên cứu xã hội. Ông cho biết, ý định này được nung nấu từ nhiều năm, nhằm giúp sinh viên và học giả trong nước có thêm nguồn tư liệu nghiên cứu.

Anh Vân -

- Nếu có người nói việc cho đi hơn 18.000 cuốn sách của ông là chơi ngông, ông nghĩ sao?

- (cười) Thế thì rất mong có thêm nhiều người ngông như tôi. Thật ra, từ 3 năm trước tôi đã có ý định này. Muốn thực hiện được tôi phải chuẩn bị mọi việc kỹ càng chứ không phải là quyết định nhất thời.

Miếng bánh hay món đồ khi nhiều người chia sẻ với nhau thì sẽ bị hao hụt dần, nhưng tôi nghĩ tri thức mà chia sẻ với nhau thì lại càng tăng gấp bội.

Là người làm nghiên cứu, dịch thuật tôi hiểu tầm quan trọng của sách, đặc biệt là sách công cụ. Nếu được trang bị đầy đủ thì chắc chắn công việc nghiên cứu sẽ phát triển. Tôi tin trong số sách tôi trao tặng, có rất nhiều sách công cụ hữu ích.

Dịch giả Nguyễn Tiến Văn giới thiệu những cuốn sách trong kho sách ông tặng Viện nghiên cứu xã hội.

Tôi vốn không được học hành bài bản, chính quy tại môi trường đại học nên điều tôi thèm nhất là hiểu biết, thèm lục tìm trong sách vở. Đời tôi cũng không có tài sản gì quý giá khác ngoài sách. Thậm chí, khi về nước lúc lên máy bay tôi được mang theo 64 kg hành lý thì đến 60 kg là sách để tặng bạn bè, chỉ có 4 kg là vật dụng cá nhân.

Tôi mong mỏi giới nghiên cứu, giới học sinh sinh viên trong nước sẽ ngày càng có điều kiện tiếp cận sâu hơn với nền tri thức nhân loại.

- Làm thế nào ông có thể mang số sách khá lớn này về Việt Nam?

- Số sách này lúc trước nằm trong thư viện gia đình tôi ở miền Đông Canada. Khi biết tôi có ý định mang về nước trao tặng, một người bạn đã tài trợ cho tôi 5.000 USD dùng làm chi phí vận chuyển. Chúng tôi đã đóng sách thành một container nặng 7 tấn rưỡi, vận chuyển từ Canada về Việt Nam bằng đường biển. Khi cập cảng Cát Lái, TP HCM, vào năm ngoái, số sách đã đi được nửa vòng trái đất. Nếu không có bạn bè giúp đỡ thì tôi khó lòng làm hết mọi việc.

- Ông đã gầy dựng kho sách này như thế nào?

- Từ năm 15 tuổi đến nay gần 70 tuổi rồi, sách vở là đam mê lớn của tôi.

Tôi định cư tại Canada từ năm 1985. Sống ở bên ấy, nói thật, tôi ít khi dám ra ngoài cửa hàng mua sách vì tiền đâu mà chịu cho xuể. Muốn mua cuốn nào mà mình thích, tôi chờ những dịp có đợt bán sách giá rẻ ở các ĐH hàng năm. Hoặc như số sách Trung Quốc mà tôi có được cũng nhờ mỗi năm Bắc Kinh có qua Canada tham gia hội sách. Khi kết thúc hoạt động này, họ thường bán lại cho người bản xứ với giá rẻ để khỏi phải tốn công vận chuyển về nước. Chộp được bất kỳ cơ hội nào mua được sách hay giá rẻ là tôi không hề bỏ qua.

Hơn hàng chục năm, nhờ lựa mua từng cuốn sách mà đến nay tôi có được số sách khá lớn. Tôi có cái may mắn là được bà xã lo cho nên không phải làm công việc theo giờ hành chính và có thời gian toàn tâm toàn ý theo đuổi sách vở.

- Liệu có bao nhiêu nhà nghiên cứu Việt Nam đang sống ở hải ngoại có ý định giống ông?

- Theo tôi biết, có hai học giả tiếng tăm là Lê Thành Khôi (định cư tại Pháp) và Hoàng Xuân Hãn cũng muốn trao tặng sách cho quê nhà. Nhưng thời điểm hai ông muốn làm việc đó lại chưa thuận tiện nên chưa triển khai được.

Không chỉ có những nhà nghiên cứu mà nhiều bạn bè của tôi ở hải ngoại, ngoài công việc chuyên môn họ còn có niềm đam mê sách vở. Và để phục vụ công tác nghiên cứu, họ có ít nhất khoảng 5.000 cuốn sách thuộc nhiều thể loại. Khi thấy tôi mang về nước số sách lớn, họ cũng bày tỏ nguyện vọng nếu có dịp sẽ làm giống như thế.

Một người bình thường như tôi mà còn có thể làm được thì chắc chắn nhiều nhà nghiên cứu khác với kho sách, vốn tài liệu quý hơn, giá trị hơn hoàn toàn có thể chia sẻ cho mọi người.

- Trong kho sách ông trao tặng, có bao nhiêu đầu sách cổ, sách quý?

- Xin nói lại cho rõ, tôi không phải là một nhà sưu tầm sách cổ. Tôi yêu đọc sách và chọn mua từng cuốn sách có ích để đọc. Đọc xong rồi thì muốn chia sẻ cho người khác cùng đọc.

Đối với tôi sách càng mới càng tốt. Chỉ có hai thứ cần phải cổ là bạn và rượu mà thôi.

Bộ từ điển Britannica đồ sộ trong kho sách. Britannica là bộ bách khoa toàn thư tiếng Anh lâu đời và uy tín nhất.

- Với người yêu sách thì sách chẳng khác nào người bạn tri kỷ, vậy cho đi một số lượng lớn như thế, cảm giác của ông thế nào?

- Cuộc chia tay nào mà không buồn. Nhưng riêng việc này, tôi lại thấy vui vì sách mình không bị mất đi. Nếu cần tôi có thể đến Viện nghiên cứu xã hội thành phố để đọc lại. Và tôi tin ở Viện, số sách này được bảo quản tốt hơn tại nhà tôi.

- Ông nhận xét gì về tình trạng dịch thuật sách văn học, sách nghiên cứu tại Việt Nam trong thời gian gần đây?

- Dịch thuật trong nước đang phát triển mạnh song chưa quy củ. Sách dịch ngày càng nhiều và phong phú, người mua sách dịch cũng tăng nhanh. Hy vọng là theo thời gian, thị trường sẽ chọn lọc và thúc đẩy dịch thuật trong nước phát triển chất lượng hơn.

- Ông mong muốn thư viện sách mà ông hiến tặng cho Viện nghiên cứu xã hội sẽ phục vụ cho đối tượng nào?

- Cõi tri thức thì không có bất kỳ một giới hạn nào cả. Bản thân tôi từ ngày bé, trong nhà có Đạo Đức Kinh hay sách triết học gì cũng vớ đọc. Không hiểu hết được thì cũng hiểu tí chút. Không hiểu ngay thì cũng từ từ hiểu. Vì thế, tôi hy vọng thư viện này sẽ mở cửa, mở càng rộng càng tốt cho bất kỳ ai có nhu cầu tìm đến.

Theo số liệu thống kê sơ bộ do Viện nghiên cứu xã hội TP HCM thực hiện, tổng số sách do dịch giả Nguyễn Tiến Văn trao cho Viện là 18.200 cuốn thuộc nhiều chuyên ngành như: văn học, triết học, xã hội học, ngôn ngữ học... Gồm: sách tiếng Anh: 17.102 cuốn; sách tiếng Hoa: 803 cuốn; sách ngôn ngữ khác (Pháp, Đức, Việt): 295 cuốn.

Trong số đó, sách công cụ (chủ yếu là từ điển các loại) là 591 cuốn. Tạp chí các loại là 210 cuốn. Và sách nghiên cứu về lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn là 17.399 cuốn.

Ông Phan Xuân Biên, Viện trưởng Viện nghiên cứu xã hội TP HCM cho biết, tháng 4/2007, Viện nghiên cứu xã hội được dịch giả Nguyễn Tiến Văn, Việt kiều Canada, gửi tặng một lô hàng gồm 300 thùng sách và ấn phẩm qua đường vận chuyển bằng tàu biển. Đây là một phần nhỏ trong thư viện cá nhân của ông Nguyễn Tiến Văn tại Canada.

Viện đã hoàn thành thủ tục hải quan tiếp nhận và thủ tục kiểm tra văn hóa phẩm lô hàng sách và ấn phẩm trên.

"Trong năm 2007-2008, Viện nghiên cứu xã hội đang xây dựng trụ sở mới nên chưa thể tổ chức lễ tiếp nhận món quà quý giá này. Vì thế, thời gian qua số sách phải gửi tạm tại Trung tâm thông tin của Ban tuyên giáo Thành ủy. Đến nay, việc xây dựng trụ sở đã hoàn tất, Viện dành một phần diện tích làm kho lưu trữ cho riêng số sách được biếu tặng. Kho này có diện tích 46 m2, gồm 12 kệ, mỗi kệ 8 tầng", ông Phan Xuân Biên giải thích lý do phải mất hơn 1 năm số sách mới được "an cư" tại lầu 1 thuộc tòa nhà của Viện khoa học xã hội.

Một góc nhỏ của "thư viện" hơn 18.000 cuốn sách do dịch giả Nguyễn Tiến Văn trao tặng Viện nghiên cứu xã hội TP HCM.

Ngoài sách, tại khu thư viện này còn có máy vi tính và một số trang thiết bị phù hợp để thời gian tới đây sách sẽ được tiến thành phân loại chi tiết, sắp xếp theo các thư mục chủ đề, nội dung theo chuyên môn của ngành thư viện. Ông Phan Xuân Biên cho biết, sắp tới có thể xây dựng những phòng đọc cạnh kho sách. Một Thư viện điện tử cũng là mục đích nhắm tới của Viện nghiên cứu xã hội nhằm số hóa kho sách phong phú này.

"Chúng tôi vô cùng cám ơn nghĩa cử của dịch giả Nguyễn Tiến Văn. Đây là nguồn tài liệu rất hữu ích cho hoạt động của Viện nói riêng và những nhà khoa học, nhà nghiên cứu tại TP HCM nói chung, Viện sẽ cố gắng đưa thư viện này vào hoạt động trong thời gian sớm nhất", ông Viện trưởng nói.