Nội dung điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất từ 2006-2010 của UBND TP HCM trình HĐND tại kỳ họp thứ 7 bao gồm 3 phương án, chủ yếu vẫn là giảm diện tích đất nông nghiệp và tăng diện tích đất phi nông nghiệp. Trong đó, phương án chọn với các chỉ tiêu sử dụng đất như: giảm 14% diện tích đất nông nghiệp (tương ứng khoảng 17.420 ha) và đưa vào khai thác gần 2.000 ha đất chưa được sử dụng... Từ đó sẽ tăng diện tích đất phi nông nghiệp lên gần 19.500 ha đủ quỹ đất để điều chỉnh các khu dân cư, cụm công nghiệp tập trung theo hướng chuyên môn hóa, phân công hợp lý, thống nhất với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Về mặt xã hội phương án điều chỉnh trên sẽ dành một quỹ đất để xây dựng 80.000 căn hộ chung cư cho người có thu nhập thấp và chỗ ở cho công nhân; 10.000 căn hộ (tương đương 100.000 chỗ) ký túc xá) cho sinh viên; 30.000 căn hộ chung cư phục vụ tái định cư. Ngoài ra sẽ xây dựng nhiều công viên lớn và hồ sinh thái.
So với quy hoạch đã được Chính phủ phê duyệt năm 2004 thì diện tích đất phi nông nghiệp giảm gần 6.000 ha. Theo UBND thành phố, việc điều chỉnh giảm diện tích đất nông nghiệp chuyển sang phi nông nghiệp sẽ phù hợp với khả năng đầu tư và sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả theo định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thành phố. Ngoài ra, trong 3 năm đầu (2006-2008) sự điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất này sẽ thúc đẩy tiến độ các dự án đã được giao đất nhưng không triển khai.
Theo UBND TP HCM, kết quả thực hiện kế hoạch sử dụng đất trong 5 năm vừa qua (2001-2005) hiện đạt khoảng 60%. Trên thực tế còn khoảng 3.500 ha đất dự án các loại thành phố đã lập thủ tục giao đất và các chủ đầu tư đang triển khai công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Tính chung cả phần diện tích kể trên thì ước tính kế hoạch đạt khoảng 80%.
Theo UBND thành phố, việc thực hiện kế hoạch sử dụng đất trong 5 năm vừa qua đã phần nào giảm các biến động về đất đai, hình thành một số khu đô thị mới và các công trình trọng điểm như đường Xuyên Á, Nguyễn Văn Linh, đại lộ Đông Tây và đường hầm Thủ Thiêm, cầu Tân Thuận 2... Ngoài ra, thành phố đã hoàn thành di dời và tái định cư cho 10.000 hộ dân sống ven kênh rạch, di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường và giảm hẳn việc chuyển nhượng đất đai, xây dựng trái phép.
Tuy đạt được một số thành quả trong kế hoạch sử dụng đất 2001-2005 nhưng theo Ban Kinh tế Ngân sách HĐND TP HCM, thời gian qua thành phố chậm lập, thẩm định phê duyệt chi tiết 1/2.000 ở các nơi đô thị hóa. Hiện quy hoạch chi tiết 1/2.000 mới chỉ đạt 26% khiến nhiều người dân bức xúc khi làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và xây dựng nhà ở.
Trước năm 2002, các dự án nhà ở hầu hết chỉ dừng lại ở mức đầu tư một vài hạng mục cơ sở hạ tầng kỹ thuật rồi bán nền nhà để người dân tư xây dựng. Phần lớn người mua là để đầu cơ, mua đi bán lại kiếm lời hoặc những người dư tiền mua để dành. Điều này khiến nhiều dự án đã được giao đất nhiều năm nhưng vẫn chưa xây dựng nhà ở.
Cũng theo Ban Kinh tế Ngân sách HĐND, các dự án chậm triển khai thực hiện theo kế hoạch sử dụng đất trong thời gian qua chủ yếu là vướng ở khâu bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giải phóng mặt bằng do phần lớn dự án không chủ động quỹ nền đất ở, quỹ căn hộ chung cư để tái định cư. Đơn giá đất để tính bồi thường hiện nay còn thấp (chỉ bằng khoảng 30-60% giá đất chuyển nhượng thực tế); giá tài sản, nhà vật kiến trúc để tính bồi thường cũng chưa phù hợp nên chưa được sự đồng tình của người dân. Mặc khác, công tác quản lý xây dựng tại cơ sở hiệu lực thấp, chưa ngăn chặc được tình trạng xây nhà trái phép, tự phát, nên càng làm cho kế hoạch sử dụng đất không đạt như mục tiêu.
Việt Hòa - Hải Ngọc