Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội để trình Quốc hội thông qua.
Theo dự thảo, Bộ này đề xuất nâng mức lợi nhuận cho các chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội từ 10% lên mức tối đa là 13% trên tổng chi phí xây dựng dự án. Các chủ đầu tư sẽ căn cứ mức lợi nhuận này để xây biểu giá bán, giá thuê mua và thuê nhà ở xã hội.
Đây cũng là mức áp dụng với tất cả dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân xây dựng trên quỹ đất công, quỹ đất 20% nhà ở thương mại và các dự án nhà ở xã hội đã hoàn thành nhưng chưa được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt giá bán, cho thuê và cho thuê mua.
Trước đó, Hiệp hội Bất động sản TP HCM đã đề xuất Chính phủ xem xét tăng thêm lợi nhuận định mức với chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội lên 15%. Sở Xây dựng Hà Nội cũng từng kiến nghị tăng mức lợi nhuận này lên 15-20% nhưng vấp phải nhiều ý kiến trái chiều.
Khu nhà ở xã hội Định Hòa, phường Định Hòa (TP Thủ Dầu Một, Bình Dơng). Ảnh: Quỳnh Trần
Theo quy định hiện nay, chủ đầu tư xây dự án nhà ở xã hội bị khống chế lợi nhuận định mức là 10%. Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng con số 10% là không hấp dẫn. Việc phát triển nhà ở xã hội được đánh giá là khó hơn làm nhà thương mại, bởi cơ chế triển khai vẫn là doanh nghiệp tự bỏ vốn đầu tư nhưng bị giới hạn lợi nhuận tối đa 10% trong khi thủ tục, quy chế khó hơn làm nhà thương mại
Theo Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội tới 2030, đến năm 2024 cả nước phát triển 130.000 căn. Tuy nhiên, báo cáo từ Bộ Xây dựng cho thấy dù nỗ lực, các địa phương chỉ hoàn thành được 21.000 căn, tương ứng hơn 16% kế hoạch.
Từ 2021 đến nay, cả nước có 644 dự án nhà ở xã hội được triển khai với quy mô 580.109 căn. Trong đó, chỉ có 96 dự án được hoàn thành với quy mô hơn 57.620 căn. 133 dự án đã khởi công với trên 110.200 căn. Còn lại 415 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư sẽ cung cấp thêm hơn 412.200 căn nếu xây xong.
Theo giới chuyên môn, mục tiêu phát triển nhà ở xã hội gặp khó khăn do vướng điểm nghẽn về thủ tục hành chính, tạo lập quỹ đất, cơ chế triển khai chưa thông thoáng và mức lợi nhuận hiện nay chưa đủ để thu hút nhà đầu tư tích cực tham gia vào phân khúc này.
Cụ thể, lợi nhuận giới hạn ở mức 10% khi thủ tục kéo dài đến 5 năm, giai đoạn đầu tư mất thêm 2 năm. Tức là, một dự án trung bình cần 7 năm. Bình quân trong thời gian này, mỗi năm lợi nhuận chỉ đạt khoảng 1,3-1,5%, không đủ để tái đầu tư. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp sau khi thực hiện một dự án xong không muốn làm tiếp.
Giai đoạn 2025-2030, Thủ tướng giao nhiệm vụ cả nước cần đạt mục tiêu hơn 995.000 căn hộ. Trong đó, Hà Nội phải hoàn thành gần 45.000 căn, còn TP HCM khoảng 67.000 căn.
Để đạt được chỉ tiêu đề ra, bên cạnh việc tăng định mức lợi nhuận, Bộ Xây dựng cũng đề xuất thay đổi phương án lựa chọn nhà đầu tư làm dự án nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu. Hiện nay việc lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được thực hiện qua hai phương thức là đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư (chỉ không phải đấu giá như nhà ở thương mại). Về cơ bản, quy trình đấu thầu hay chấp thuận chủ trương đầu tư dự án nhà ở xã hội không khác biệt nhiều với dự án nhà ở thương mại.
Ngoài ra, dự thảo cũng đơn giản hoá quy trình thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội như không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi; giao chủ đầu tư lập quy hoạch chi tiết 1/500 thay cho địa phương...
Phương Uyên