Tại tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Bộ Tài chính vẫn giữ quan điểm đồ uống có đường nằm trong diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), gồm nước giải khát có ga, chứa chè, cà phê, nước trái cây; nước uống tăng lực, điện giải, nước uống thể thao...
Sữa và sản phẩm từ sữa không chịu thuế này do không phải nước giải khát theo TCVN và là mặt hàng dinh dưỡng sức khỏe. Các loại nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau quả và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ cacao cũng không thuộc diện bị áp thuế.
Điểm mới so với các bản thảo trước, là Bộ Tài chính đề xuất áp mức thuế 10% với nước giải khát có đường. Phương án áp thuế 20% cũng được nhà chức trách nhắc đến, nhưng họ cho rằng mức thuế này sẽ gây phản ứng từ dư luận, doanh nghiệp nhiều hơn trong bối cảnh họ cần tập trung phục hồi sản xuất, kinh doanh.
Theo đánh giá của cơ quan quản lý, giá nước ngọt có thể tăng 10% khi chịu thuế tiêu thụ đặc biệt mức tương ứng. Nhưng lượng tiêu thụ sẽ giảm, người tiêu dùng chuyển sang dùng sản phẩm thay thế hoặc loại ít đường, tốt hơn cho sức khỏe.
"Việc tăng thuế và giá sẽ góp phần giảm béo phì, tiểu đường và tỷ lệ mắc các bệnh không lây nhiễm khác trong tương lai, đặc biệt là thế hệ trẻ. Từ đó, hệ thống y tế, bệnh viện cũng được giảm áp lực, quá tải", Bộ Tài chính lập luận.
Đường bổ sung trong đồ uống không có lợi cho sức khỏe. Ảnh: Freepik
Bộ Tài chính ước tính thu thêm khoảng 2.400 tỷ đồng một năm, dựa trên giả sử sản phẩm bị áp thuế chiếm 80% và lượng tiêu thụ giảm 20% do tăng giá. Tuy nhiên, số thu chỉ tăng trong năm đầu tiên áp thuế với mặt hàng này. Các năm sau sẽ giảm dần do việc đánh thuế khiến người tiêu dùng dùng ít đi và nhà sản xuất chuyển đổi công thức, sản xuất sản phẩm có hàm lượng đường dưới ngưỡng đánh thuế.
Năm 2020, doanh thu của nước giải khát không phân biệt hàm lượng đường khoảng 40.000 tỷ đồng.
Nhà chức trách thừa nhận áp thuế sẽ làm giảm sản lượng, doanh thu, lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu mặt hàng này trong thời gian đầu. Song, việc này sẽ khuyến khích doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm tốt hơn cho sức khỏe người tiêu dùng.
Nêu quan điểm trước đó, nhiều hiệp hội, doanh nghiệp phản đối áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường. Theo họ nó không giúp giải quyết vấn đề thừa cân béo phì, mà tạo ra chính sách thuế mang tính phân biệt. Chưa kể, chính sách này sẽ gây ra những hệ lụy không mong muốn với các ngành khác có liên quan, như mía đường, bán lẻ, bao bì.
Liên quan vấn đề này, Bộ Tài chính dẫn số liệu từ Viện Dinh dưỡng quốc gia cho thấy, tiêu thụ nước ngọt bình quân đầu người cũng tăng gần gấp rưỡi sau 7 năm, đạt 70,56 lít một người vào 2020.
Cùng đó, tỷ lệ thừa cân và béo phì đáng báo động ở trẻ em Việt Nam trong độ tuổi 5-19 tuổi. Mức này tăng hơn hai lần trong 10 năm, đạt 19% vào 2020, cao hơn tỷ lệ trung bình của khu vực Đông Nam Á (17,3%) và các nước có mức thu nhập thấp, trung bình của khu vực.
Bộ Tài chính khẳng định đánh thuế đồ uống có đường đã trở thành xu thế chung. Hiện, khoảng 85 quốc gia áp thuế này, tăng gần 6 lần so với cách đây 10 năm.
Ngoài ra, tại dự thảo lần này, cơ quan quản lý cũng đưa ra mô tả ôtô chạy xăng kết hợp điện là xe nạp điện bằng hệ thống sạc. Loại xe này chịu thuế suất bằng 70% của chạy xăng, dầu cùng loại. Tức là, mức thuế khoảng 24,5-105%, tùy dung tích xe.
Đây là loại xe plug-in hybrid (hybrid cắm sạc) có chế độ chạy điện độc lập, sạc rời như xe điện và vẫn có 1 động cơ xăng dùng khi hết pin. Lượng khí thải ra môi trường của loại này thấp hơn nhiều so với ôtô thông thường khác. Việc phân biệt rõ, theo Bộ Tài chính, tránh nhầm lẫn với xe hybrid cơ bản, chủ yếu chạy bằng động cơ xăng trong điều kiện bình thường.
Với ôtô chạy bằng khí thiên nhiên, nhà chức trách cũng đề xuất áp mức thuế tương tự plug-in hybrid, dao động 24,5-105% tùy dung tích xe.
Trong khi đó, Bộ này tính tăng thuế gấp đôi với xe bán tải, tương đương 30-54%, tùy dung tích. Việc này nhằm hạn chế lợi dụng chính sách, phương tiện cá nhân, bảo vệ môi trường.
Phương Dung