Quốc hội chiều 30/5 chia tổ thảo luận dự thảo Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi).
Theo đại biểu Nguyễn Quốc Hận, thay vì chỉ lấy phiếu tín nhiệm một lần như dự thảo, cần lấy phiếu lần đầu hai năm sau khi cán bộ được bầu, bổ nhiệm để làm căn cứ xem xét năng lực. Lần thứ hai nên lấy phiếu vào năm thứ tư của nhiệm kỳ để xem xét lần cuối, chuẩn bị nhân sự cho nhiệm kỳ mới. Đây cũng là kênh để rà soát bổ sung quy hoạch, loại bỏ cán bộ không được tín nhiệm.
"Cán bộ có thể làm tốt vị trí, chức vụ này, nhưng bổ nhiệm vị trí khác thì sẽ khó khăn, ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ. Vì vậy, lấy phiếu hai lần giúp bổ sung nguồn quy hoạch cho nhiệm kỳ sau", ông Hận nói.
Đai biểu Nguyễn Quốc Hận. Ảnh: Media Quốc hội
Về mức độ tín nhiệm, đại biểu Hận cho rằng chỉ nên để hai mức là tín nhiệm cao và tín nhiệm thấp. Nếu ai có trên 50% số phiếu tín nhiệm thấp thì khởi động quy trình bỏ phiếu tín nhiệm. Nếu số phiếu không tín nhiệm mà cao thì cho thôi giữ chức và loại khỏi quy hoạch khóa tới.
Bà Nguyễn Thị Thanh, Trưởng ban Công tác đại biểu (cơ quan chủ trì soạn thảo), cho biết nhiệm kỳ Quốc hội khóa 13 hai lần tổ chức lấy phiếu tín nhiệm vào năm thứ hai đầu nhiệm kỳ và năm thứ tư cuối nhiệm kỳ. Sau khi tổng kết, rà soát thì đến khóa 14 thực hiện theo Nghị quyết 85, chỉ lấy phiếu tín nhiệm một lần giữa nhiệm kỳ như hiện nay. Nội dung này cũng phù hợp Quy định 96 của Bộ Chính trị, chỉ lấy phiếu tín nhiệm một lần vào năm giữa nhiệm kỳ.
Về đề xuất miễn lấy phiếu tín nhiệm với người bị bệnh hiểm nghèo không điều hành từ 6 tháng trở lên, bà Thanh nói đây là trường hợp bổ sung mới so với Quy định 96. Ban đầu, Ban soạn thảo thiết kế thời hạn là 3 tháng, nhưng quá trình lấy ý kiến, đa số cho rằng như vậy là quá ngắn và cho rằng 6 tháng trở lên là phù hợp. Vì thế, Ban soạn thảo tiếp thu và đưa quy định này vào dự thảo Nghị quyết.
Theo bà Thanh, lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm là hai "nấc" khác nhau. Bỏ phiếu tín nhiệm là hệ quả của lấy phiếu tín nhiệm với trường hợp tín nhiệm thấp từ 50% trở lên hoặc 2/3 tín nhiệm thấp. Nếu cán bộ không tự từ chức thì sẽ bỏ phiếu tín nhiệm. Do đó việc bỏ phiếu tín nhiệm thực chất là miễn nhiệm.
Bà Nguyễn Thị Thanh, Trưởng ban Công tác đại biểu. Ảnh: Media Quốc hội
Thông tin cán bộ được lấy phiếu tín nhiệm quá ít
Đại biểu Nguyễn Chu Hồi (Phó chủ tịch Thường trực Hội Nghề cá Việt Nam) đánh giá việc lấy phiếu tín nhiệm như dự thảo vẫn còn mang tính ước lệ khi có quá ít thông tin đầu vào về cán bộ. "Xử lý hệ quả theo kết quả ước lệ có khi lại mất cán bộ", ông Hồi lo ngại.
Ông kiến nghị phân ra nhiều trường hợp với người có tỷ lệ tín nhiệm thấp lớn. Nếu bố trí không đúng sở trường khiến họ nhận tín nhiệm thấp thì nên luân chuyển. Với những người có dấu hiệu liên quan tham nhũng, tiêu cực nhưng chưa rõ ràng thì có thể tạm chuyển sang vị trí khác, còn đã rõ ràng thì bỏ phiếu tín nhiệm.
Dự kiến, Quốc hội khóa 15 sẽ lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn vào kỳ họp thứ sáu, khai mạc tháng 10/2023. Các vị trí được lấy phiếu gồm: Chủ tịch nước, Phó chủ tịch nước; Chủ tịch Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Tổng thư ký Quốc hội; Thủ tướng, Phó thủ tướng, Bộ trưởng, thành viên khác của Chính phủ; Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng VKSND tối cao và Tổng Kiểm toán Nhà nước.
Việc lấy phiếu tín nhiệm được thực hiện bằng hình thức bỏ phiếu kín. Trên phiếu ghi rõ họ tên, chức vụ của những người được lấy phiếu tín nhiệm với các mức độ "tín nhiệm cao", "tín nhiệm", "tín nhiệm thấp". Theo dự thảo, cán bộ có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số đại biểu đánh giá "tín nhiệm thấp" thì xin từ chức trong không quá 10 ngày kể từ ngày công bố kết quả lấy phiếu tín nhiệm.
Dự thảo sẽ được Quốc hội thảo luận hội trường ngày 9/6 và biểu quyết thông qua ngày 23/6.
Quốc hội từng lấy phiếu tín nhiệm ba lần vào tháng 6/2013, tháng 11/2014 và tháng 10/2018. Không có ai bị trên 50% tín nhiệm thấp.
Sơn Hà - Hoài Thu