Sáng 25/3, đại biểu Quốc hội chuyên trách cho ý kiến dự án Luật Công nghiệp công nghệ số. Bên cạnh việc dán nhãn nhận diện, dự luật cũng quy định Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Danh mục sản phẩm công nghệ số tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo phải có dấu hiệu nhận dạng, đồng thời quy định về quy cách dấu hiệu nhận dạng.
Cơ quan thẩm tra là Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng mục tiêu của quy định là tạo ra dấu hiệu nhằm giúp người dùng nhận biết sản phẩm của AI để ứng xử phù hợp. Bộ quản lý chuyên ngành cần đảm bảo quy trình dán nhãn không phát sinh thủ tục hành chính, giảm gánh nặng cho doanh nghiệp, người dân.
"Quy định như vậy cũng tương thích với các quy định về nội dung này của Liên minh châu Âu, Mỹ, Trung Quốc", đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nêu.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: Media Quốc hội
Trong quá trình thảo luận, một số đại biểu cho rằng dự thảo chưa có quy định về sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm sử dụng AI, dẫn đến việc khó xác định quyền sở hữu.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng pháp luật hiện hành của nhiều quốc gia có quy định quyền sở hữu trí tuệ chỉ thuộc về cá nhân và tổ chức. AI được coi là công cụ chứ không phải chủ sở hữu. Tương tự, luật về sở hữu trí tuệ của Việt Nam quy định tác giả chỉ có thể là cá nhân (con người) và phải trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm, sáng chế chứ không phải thông qua trí tuệ nhân tạo. Do đó, về nội dung này, Ủy ban cho biết thực hiện theo Luật Sở hữu trí tuệ.
Đảm bảo AI không vượt tầm kiểm soát con người
Theo dự luật, việc phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng trí tuệ nhân tạo phải phục vụ sự thịnh vượng và hạnh phúc của con người, lấy con người làm trung tâm, nâng cao năng suất, hiệu quả công việc, thúc đẩy thông minh hóa.
Ngoài ra, việc sử dụng AI phải đảm bảo công bằng và không phân biệt đối xử, tôn trọng giá trị đạo đức và bảo vệ quyền riêng tư. Cơ quan quản lý phải giữ khả năng kiểm soát thuật toán, mô hình, bảo đảm không vượt qua tầm kiểm soát của con người, quy định an ninh và bảo mật. Từ đó, Bộ, ngành căn cứ vào tình hình thực tế để xây dựng ban hành hướng dẫn quy tắc đạo đức cho việc triển khai, sử dụng AI trong lĩnh vực phụ trách.
Về phân loại AI, dự luật đề xuất dựa theo mức độ rủi ro. Hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao có khả năng gây ra những tổn hại nghiêm trọng tới sức khỏe con người, quyền và lợi ích của con người, lợi ích công cộng và trật tự, an toàn xã hội. Còn lại là các hệ thống AI không rủi ro cao trong phạm vi hẹp; hỗ trợ con người tối ưu hóa kết quả công việc; kiểm tra lỗi công việc do con người hoàn thành trước đó và không nhằm mục đích thay thế quyết định của con người.
Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp tháng 5.
Sơn Hà