Đề xuất cơ chế đặc thù dành đất xây trường học

Thảo luận về dự án Luật Đất đai sửa đổi tại kỳ họp thứ 5 vừa diễn ra, bà Nguyễn Thị Tuyết Nga, Vụ phó Văn hóa - Giáo dục, Văn phòng Quốc hội, cho rằng Việt Nam đang đột phá chiến lược về nguồn nhân lực thì chính sách đất đai cho giáo dục đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Kinh nghiệm nhiều nước phát triển, nhất là Mỹ có quy định cấp đất xây đại học, đã tạo bệ phóng góp phần quan trọng đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng.

Theo bà Nga, quy hoạch đất cho giáo dục ở nhiều địa phương còn bất cập, thiếu quỹ đất xây trường học, nhất là các thành phố lớn. Chính sách xã hội hóa còn vướng, trong đó nguyên nhân chủ yếu là chính sách đất đai. Nếu không có chính sách đủ mạnh "sẽ dẫn tới bất bình đẳng trong giáo dục, làm méo mó chủ trương xã hội hóa lĩnh vực này".

Trong khi đó, dự thảo Luật Đất đai sửa đổi chưa quy định riêng về đất giáo dục mà gộp chung với đơn vị sự nghiệp công lập và lĩnh vực khác. "Dự thảo chưa có chính sách đặc thù, riêng, cụ thể, rõ ràng, đủ mạnh cho xã hội hóa giáo dục", bà Nga nói và cho rằng dự thảo đang đánh đồng chính sách đất của trường ngoài công lập, trong đó có trường tư không vì lợi nhuận với các tổ chức kinh tế.

Vì vậy, nữ đại biểu đoàn Quảng Bình đề nghị thiết kế điều khoản riêng về chính sách khuyến khích ưu tiên sử dụng đất phát triển giáo dục.

Nhất trí với Ban soạn thảo về việc bỏ quy định trường công lập tự chủ phải nộp tiền sử dụng đất và bổ sung quy định đơn vị sự nghiệp công lập được Nhà nước giao đất không thu tiền, nhưng bà Nga đề nghị quy định rõ hơn nội dung ưu tiên cho trường công lập tự chủ.

Về chính sách đất cho xã hội hóa giáo dục, bà Nga đề xuất bổ sung trường công lập hoạt động không vì lợi nhuận và không đánh đồng trường tư thục phi lợi nhuận với các tổ chức kinh tế.

Bà cũng đề nghị bổ sung vào dự thảo quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất, thuê đất cho các trường ngoài công lập, nhất là cơ sở giáo dục không vì lợi nhuận. "Cần xem xét bổ sung trong dự thảo quy định về đất đai để triển khai dự án PPP trong lĩnh vực giáo dục", bà Nga góp ý.

Chia sẻ quan điểm này, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa, Thường trực Ủy ban Văn hóa - Giáo dục, nói Việt Nam đang xã hội hóa giáo dục. Trường học từ mầm non, tiểu học, trung học đều đang thiếu và trông chờ vào nguồn lực đầu tư của xã hội. Hà Nội vừa tổ chức kỳ thi THPT rất căng thẳng, bởi các trường công lập chỉ đáp ứng 60% nhu cầu của học sinh. Nếu chỉ ưu tiên miễn, giảm tiền sử dụng, thuê đất như dự thảo thì sẽ đẩy khó khăn cho nhà đầu tư giáo dục. "Điều này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai con em chúng ta", ông nói.

Theo ông Nghĩa, nhiều trường dân lập, tư thục hiện nay chất lượng tốt, được phụ huynh gửi gắm. Nhiều nhà đầu tư giáo dục không chỉ quan tâm lợi nhuận mà tâm huyết với sự nghiệp này. Vì vậy, Ban soạn thảo "hãy cân nhắc kỹ nguồn lực đầu tư cho văn hóa, giáo dục như sự đầu tư trực tiếp cho tương lai con em chúng ta". Dự thảo cần bổ sung quy định miễn, giảm tiền sử dụng, thuê đất cho cơ sở giáo dục ngoài công lập.

Sự ưu tiên này được ông Nghĩa kỳ vọng sẽ tạo ra thành quả tốt đẹp, chống lại tư duy ngắn hạn trong kinh doanh giáo dục, chộp giật tăng học phí bằng mọi giá, đẩy gánh nặng về phía người học, ngăn cản cơ hội đến trường của thế hệ tương lai, nhất là con em gia đình nghèo.

Cùng trăn trở, đại biểu Nguyễn Trúc Anh, Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội, đề xuất đưa dự án công viên, thể dục, thể thao, trường học, bệnh viện, vui chơi giải trí vào diện thu hồi đất. Việc này do HĐND cấp tỉnh quyết nghị.

Nhiều năm qua, tại các thành phố lớn, do số học sinh tăng nhanh trong khi số trường công lập chưa đáp ứng đủ nhu cầu nên phụ huynh phải xếp hàng xuyên đêm nộp hồ sơ xin học cho con.

Năm 2022, với hơn 79.600 học sinh khối trường mầm non, tiểu học và THCS công lập, tất cả lớp học ở quận Hoàng Mai, TP Hà Nội có sĩ số vượt quy định; toàn quận thiếu 36 trường học.

Viết Tuân