Dự thảo nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của nghị quyết Quốc hội về cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn trong tổ chức thi hành Luật Đất đai đang được lấy ý kiến.
Theo đó, dự thảo đề xuất hai phương án áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K) - yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tiền sử dụng đất, thuế và chi phí của người dân, doanh nghiệp.
Bảng giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành, làm căn cứ tính tiền sử dụng đất, thuế, phí, bồi thường... Hệ số K là tỷ lệ điều chỉnh tăng hoặc giảm giá đất trong bảng giá, áp dụng theo từng khu vực, vị trí cụ thể. Hiện nay, trong nhiều trường hợp, bảng giá đất được sử dụng độc lập, không kèm hệ số K.
Dự thảo nghị định đang xem xét mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi áp dụng hệ số này.
Phương án 1 là mở rộng áp dụng hệ số K. Bảng giá đất và hệ số K sẽ được áp dụng đồng thời cho 14 trường hợp, nhiều hơn 3 trường hợp so với Luật Đất đai hiện hành.
Phương án này bổ sung áp dụng hệ số K cho các trường hợp: Doanh nghiệp được Nhà nước giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá, đấu thầu; Tính giá trị quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Nếu áp dụng, chi phí đất đai trong nhiều trường hợp có thể tăng hoặc giảm linh hoạt hơn, tùy hệ số do địa phương quyết định, thay vì "cứng" theo bảng giá.
Với phương án 2 sẽ tách riêng 9 trường hợp chỉ áp dụng bảng giá đất: tính tiền khi Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất ở, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất với hộ gia đình, cá nhân; tính các khoản thuế liên quan đến đất đai, thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất; lệ phí trong quản lý, sử dụng đất đai và tiền xử phạt vi phạm hành chính.
Ngoài ra, theo phương án này, bảng giá đất còn làm căn cứ tính tiền bồi thường cho Nhà nước khi gây thiệt hại trong quản lý, sử dụng đất; tính tiền sử dụng, thuê đất khi công nhận quyền sử dụng theo hình thức giao đất có thu tiền hoặc cho thuê đất thu tiền một lần; xác định giá khởi điểm đấu giá với các khu đất đã đầu tư hạ tầng kỹ thuật; tính tiền sử dụng đất khi bán nhà ở thuộc tài sản công cho người đang thuê.
8 trường hợp còn lại sẽ sử dụng đồng thời bảng giá đất và hệ số K gồm: tính tiền sử dụng, thuê đất khi Nhà nước giao, cho thuê không qua đấu giá; giao, cho thuê đất với nhà đầu tư trúng thầu; công nhận quyền sử dụng đất, cho phép chuyển mục đích, gia hạn hoặc điều chỉnh thời hạn sử dụng, điều chỉnh quy hoạch chi tiết, chuyển hình thức sử dụng đất...
| Các trường hợp áp dụng bảng giá đất | |
| 1 | Tiền sử dụng đất khi Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất ở của hộ gia đình, cá nhân; chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân |
| 2 | Thuế sử dụng đất |
| 3 | Thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân |
| 4 | Lệ phí trong quản lý, sử dụng đất đai |
| 5 | Tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai |
| 6 | Tiền bồi thường cho Nhà nước khi gây thiệt hại trong quản lý, sử dụng đất |
| 7 | Tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê đối với hộ gia đình, cá nhân |
| 8 | Tính giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất, cho thuê đất đối với trường hợp thửa đất, khu đất đã được đầu tư hạ tầng kỹ thuật theo quy hoạch chi tiết xây dựng |
| 9 | Tiền sử dụng đất đối với trường hợp bán nhà ở thuộc tài sản công cho người đang thuê |
| Các trường hợp áp dụng đồng thời bảng giá đất và hệ số K | |
| 1 | Tính tiền sử dụng đất với tổ chức khi Nhà nước giao đất có thu tiền không đấu giá, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất có thu tiền sử dụng... |
| 2 | Tiền thuê đất khi Nhà nước cho thuê đất thu tiền một lần cho cả thời gian thuê, trừ trường hợp thông qua đấu giá quyền sử dụng đất |
| 3 | Tiền thuê đất khi Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất hằng năm |
| 4 | Tiền sử dụng đất, thuê đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân |
| 5 | Tính giá trị quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước theo quy định của pháp luật về cổ phần hóa |
| 6 | Xác định giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất, cho thuê đất |
| 7 | Tính tiền sử dụng, thuê đất khi gia hạn sử dụng, điều chỉnh thời hạn sử dụng đất, điều chỉnh quy hoạch xây dựng chi tiết; cho phép chuyển hình thức sử dụng đất |
| 8 | Tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất |
Nhìn chung, cả hai phương án trên đều giúp địa phương linh hoạt hơn so với việc phải sử dụng giá đất cụ thể cho từng dự án.
Trong đó, việc áp dụng bảng giá đất kết hợp hệ số điều chỉnh giúp giảm phụ thuộc vào phương pháp định giá cụ thể cho từng thửa đất, vốn mất nhiều thời gian, thủ tục và chi phí. Cách làm này cũng tạo điều kiện cho các trường hợp giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, gia hạn thời hạn sử dụng đất hay điều chỉnh quy hoạch, qua đó đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án và giải ngân đầu tư.
Với các địa phương, nhất là những nơi có nhiều dự án và biến động đất đai, việc áp dụng bảng giá và hệ số K cũng giúp giảm tải cho bộ máy, thay vì phải thuê tư vấn định giá hoặc tổ chức hội đồng thẩm định cho từng trường hợp.
Nghị định này dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2026 nếu được thông qua.
Anh Tú