Chiều 18/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo luật Thanh tra sửa đổi. Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo giữ nguyên ba cấp thanh tra hành chính gồm Chính phủ, tỉnh và huyện. Song qua thảo luận, chỉ thiểu số thành viên Thường trực Ủy ban đồng ý với đề xuất này.
Đa số thành viên Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng cần nghiên cứu, có giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra hành chính ở cấp huyện phù hợp với yêu cầu tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động, khắc phục bất cập đã được chỉ ra qua tổng kết thực tiễn thi hành Luật Thanh tra. Các thành viên này đề nghị không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Media Quochoi
Báo cáo tổng kết thi hành Luật Thanh tra đã chỉ rõ cấp huyện không có nhiều nhu cầu thanh tra, biên chế rất ít, không phát huy được hiệu quả. Mặt khác, giảm đầu mối cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện (713 thanh tra huyện) phù hợp với chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế; khắc phục tình trạng dàn đều về biên chế của các cơ quan cấp huyện, bổ sung nhân lực để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của thanh tra tỉnh.
Việc bỏ thanh tra cấp huyện, theo ông Tùng, vẫn bảo đảm nguyên lý "ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra" vì khi không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện thì chức năng, nhiệm vụ của cơ quan này sẽ được chuyển cho cấp tỉnh. Lực lượng thanh tra địa phương khi đó được quản lý tập trung, tạo thuận lợi cho đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuẩn hóa chức danh nghề nghiệp.
Tuy nhiên, nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội không đồng tình với đề nghị của cơ quan thẩm tra. Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng thay đổi hệ thống liên quan đến các điều luật và cơ quan thanh tra cũng có nhiệm vụ khác. Đơn cử thanh tra huyện giúp UBND huyện giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng. "Nếu bỏ thì ai giúp huyện làm công việc này?", ông Định nói.
Nhiều huyện rất rộng, như TP Thủ Đức (TP HCM) dân số bằng ba huyện nhập lại, hay TP Hạ Long (Quảng Ninh) sáp nhập huyện Hoành Bồ, trong khi huyện rộng bằng tỉnh Bắc Ninh. "Chức năng thanh tra của huyện mà để tỉnh làm thì sẽ đụng đến bao nhiêu luật và sửa luật khác thế nào?", ông Định băn khoăn.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định. Ảnh: Media Quochoi
Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh đồng tình với đề xuất của Chính phủ tiếp tục duy trì hệ thống thanh tra các cấp như hiện nay, song cần đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu quả cho lực lượng cấp huyện. "Nếu các vụ, việc được giải quyết ngay từ cơ sở sẽ không phát sinh, tồn đọng, bức xúc kéo dài, hay đùn đẩy và trở thành gánh nặng cho cấp trên", bà Thanh nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường cũng nhận định thanh tra huyện rất cần thiết vì hiện nay xã không có thanh tra. Thay vì bỏ, ông đề nghị tăng cường nhân lực cho cấp này vì ở địa phương công việc ngày càng phức tạp. "Cấp chính quyền từ huyện đến xã mà không có thanh tra, trong khi cấp tỉnh thì không thể với tay xuống sẽ rất khó khăn", ông Cường nhấn mạnh.
Chung ý kiến, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn góp ý không nên bỏ thanh tra cấp huyện bởi đây là cơ quan thay mặt Nhà nước thanh tra các hoạt động quản lý, phát triển kinh tế xã hội và giải quyết kiếu nại tố cáo của công dân ở địa phương. "Nếu bỏ thì ai làm? Đây là vấn đề phải nghiên cứu thật kỹ", ông Mẫn nêu ý kiến.
Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương khẳng định thanh tra cấp huyện là cấp không thể thiếu. Hệ thống thanh tra ở Việt Nam "đang như hình nón ngược, tức là ở trên thì nhiều ở dưới thì quá ít". Trong khi đó, thanh tra ở cấp huyện biên chế rất ít nhưng việc thì nhiều. Vì vậy, ông đề nghị nhất thiết phải tổ chức ba cấp và nâng cao năng lực cho cấp huyện.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng có luồng ý kiến chỉ nên để hai cấp thanh tra là Trung ương và cấp tỉnh vì liên quan đến chiến lược phát triển ngành đến năm 2020, định hướng tầm nhìn 2030. Văn bản này có nói đến việc có hai cấp thanh tra. "Tôi nghĩ cái này nên để Quốc hội thảo luận, mình chưa nên chốt", ông Huệ nói, đề nghị ban soạn thảo, cơ quan thẩm tra lập luận rõ vì sao nên để hai cấp, hay ba cấp.
Luật Thanh tra hiện hành được Quốc hội khóa XII thông qua năm 2010. Dự án Luật Thanh tra sửa đổi sẽ thể chế hóa quan điểm của Đảng, Nhà nước và Hiến pháp năm 2013 về tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra và khắc phục những hạn chế của các quy định pháp luật về thanh tra hiện nay. Dự luật sẽ được trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ ba, khai mạc tháng 5.
Sơn Hà