Viện Khoa học Tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường, công bố số liệu trên bên lề hội thảo Bảo vệ, phục hồi và phát triển tài nguyên nước do Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia tổ chức, sáng 15/3.
Đây là nghiên cứu đầu tiên tính toán thiệt hại bằng tiền cho cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giai đoạn 2020-2023 dựa trên kết hợp mô hình toán mô phỏng độ mặn, giải đoán ảnh vệ tinh độ phân giải cao để xác định lớp phủ và mức độ thiệt hại của lúa, cây ăn trái, hoa màu, thủy sản.
Dữ liệu sử dụng đất ở ĐBSCL. Ảnh: Nhóm nghiên cứu cung cấp
Số liệu thiệt hại được xác định qua phương pháp tính hệ số giá trị đất, dữ liệu sử dụng đất và nhiễm mặn. Cụ thể, mỗi hecta đất trồng lúa được tính 40 triệu đồng một ha; đất cây ăn trái (trung bình của các cây trồng như xoài, sầu riêng, mít, mãng cầu, dâu núi) 104 triệu đồng; đất hoa màu 66 triệu đồng một vụ; đất nuôi trồng thủy sản 120 triệu đồng.
Trong số 13 tỉnh thành ĐBSCL, Cà Mau có mức độ thiệt hại lớn nhất với khoảng 16.600 tỷ đồng, tiếp đến là Bến Tre gần 11.800 tỷ. Cần Thơ thiệt hại thấp nhất, chiếm 0,14% cả khu vực. An Giang không có thiệt hại do xâm nhập mặn.
Với kịch bản hiện trạng, vùng ĐBSCL thiệt hại lớn nhất là cây ăn quả chiếm 29%, hoa màu 27%, lúa gần 14%. Ngành thủy sản thiệt hại 30%, tương đương hơn 21.000 tỷ đồng.
Thiệt hại tại ĐBSCL theo các kịch bản. Ảnh: Nhóm nghiên cứu cung cấp
Bản đồ cũng đưa ra kịch bản thiệt hại do xâm nhập mặn trong các năm 2030, 2040, 2050 lần lượt là hơn 72.300, 73.500 và gần 76.400 tỷ đồng. Trong đó, Vĩnh Long được dự báo có tỷ lệ thiệt hại tăng lớn nhất, tiếp đến là Hậu Giang.
Ông Trần Anh Phương, Viện Khoa học Tài nguyên nước, cho biết sự gia tăng của các dự báo tương ứng với kịch bản nước biển dâng, hoạt động phát triển kinh tế, xã hội cũng như khai thác tài nguyên nước thượng nguồn, đặc biệt là phát triển thủy điện và chuyển nước ra ngoài lưu vực.
"Trong bối cảnh nguồn lực có hạn, từ bản đồ này cơ quan chức năng có thể nghiên cứu để đưa ra hành động và tập trung vào các vùng chịu ảnh hưởng nặng của xâm nhập mặn", ông Phương đề xuất.
Cống trên kênh Nguyễn Tấn Thành (Châu Thành, Tiền Giang) phải đóng sớm hơn một tuần để ngăn mặn, trữ ngọt. Ảnh: Đỗ Hùng
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện mặn đã đạt mức cao nhất từ đầu mùa đến nay, cao hơn trung bình nhiều năm và xâm nhập sâu hơn 5-15 km. Dự báo, mùa khô năm nay sẽ còn hai đợt xâm nhập mặn vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4 nhưng độ mặn sẽ thấp hơn.
Đợt hạn mặn lịch sử năm 2016 (100 năm mới lặp lại) khiến 160.000 ha đất bị nhiễm mặn, gây thiệt hại hơn 5.500 tỷ đồng. 10 trong số 13 tỉnh, thành ở ĐBSCL phải công bố thiên tai. Năm 2020, hạn mặn kéo dài hơn 6 tháng khiến 6 tỉnh miền Tây phải công bố tình huống hạn mặn khẩn cấp. Hạn mặn gây thiệt hại 43.000 ha lúa, 80.000 hộ dân thiếu nước sinh hoạt. Chính phủ đã chi 530 tỷ đồng cho 8 tỉnh ở ĐBSCL ứng phó.