Cuộc tấn công hiệp đồng quy mô lớn của Hamas hôm 7/10 được đánh giá là một "thảm họa" về mặt tình báo của Israel, quốc gia sở hữu mạng lưới do thám hàng đầu thế giới. Giới chuyên gia cho rằng chiến dịch táo bạo này đã được Hamas lên kế hoạch trong một thời gian dài, ngay trước mắt Israel, song nước này không hay biết.
Một loạt quan chức an ninh Israel đã thừa nhận họ không hoàn thành nhiệm vụ, đồng thời cam kết sẽ tìm hiểu và điều tra nguyên nhân.
Thất bại về tình báo của Israel cũng đặt dấu hỏi về vai trò của Mỹ, đồng minh thân cận của Tel Aviv. Một số ý kiến cho rằng tình báo Mỹ, lực lượng từng dự báo trước thời điểm Nga phát động chiến dịch ở Ukraine, đáng lẽ phải phát hiện và cảnh báo Israel về kế hoạch tấn công của Hamas.
Rocket phóng từ Dải Gaza về hướng Israel hôm 7/10. Ảnh: Reuters
Mỹ hiện có 6 căn cứ quân sự ở Israel, luôn được đặt trong tình trạng cảnh giới cao về nguy cơ xảy ra tấn công khủng bố. Washington cũng duy trì lực lượng tại bán đảo Sinai để tham gia giám sát việc thực thi thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Ai Cập. Tại Mỹ, Sư đoàn Bộ binh số 42 được giao nhiệm vụ theo dõi tình hình an ninh tại Trung Đông.
Các nguồn tin quân sự cho biết không lực lượng nào ở trên phát hiện hoặc nhận được tin tình báo về kế hoạch tấn công Israel của Hamas. Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA), tổ chức có nhiệm vụ theo dõi hoạt động liên lạc tại Israel và Palestine, cũng không nhận thấy dấu hiệu bất thường nào từ Dải Gaza.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết ít nhất 30 công dân nước này thiệt mạng, 13 người mất tích trong xung đột Hamas-Israel.
Các địa điểm Hamas xâm nhập vào Israel hôm 7/10. Đồ họa: CNN
"Mỹ, cụ thể hơn là chính quyền Tổng thống Joe Biden, không phải chịu trách nhiệm cho thất bại của tình báo Israel", một quan chức tình báo cấp cao giấu tên của Mỹ nói với Newsweek. "Tuy nhiên, vì lợi ích của nước Mỹ, chúng ta lẽ ra phải xử lý việc này tốt hơn".
Theo ông, thất bại này một phần tới từ cách tình báo Mỹ sắp xếp thứ tự ưu tiên. Dù Israel và khu vực Trung Đông luôn là một trong các trọng tâm trong chính sách tình báo của Washington, Mỹ gần đây tập trung hơn vào các điểm nóng khác như Ukraine.
"Tôi không muốn nói lý do Mỹ không phát hiện được kế hoạch của Hamas là vì xung đột tại Ukraine, song chúng ta chỉ có một lượng tài nguyên nhất định để phân bổ. Tất cả các nguồn lực có thể đã được huy động vào Ukraine, trong khi khu vực Trung Đông những năm gần đây cũng không còn mang tính cấp bách khi so với các ưu tiên khác", một quan chức tình báo Mỹ khác cho biết.
Quan chức này cho rằng ngay cả ở khu vực Trung Đông, hoạt động tình báo tại Israel cũng không được ưu tiên bằng các nước khác như Afghanistan, Syria hay Iraq, những nơi mà quân đội Mỹ đã tham chiến.
Vì bận tập trung vào các ưu tiên khác, Mỹ chủ yếu phụ thuộc vào tình báo Israel để nắm bắt tình hình khu vực, đặc biệt là vấn đề liên quan Hamas. Do đó, khi đồng minh thất bại trong việc phát hiện kế hoạch của lực lượng vũ trang Hồi giáo, tình báo Mỹ cũng không thể làm tốt hơn.
"Hamas không phải là một ưu tiên, song vẫn cần nắm vững tình hình trong khu vực để bảo vệ binh sĩ đồn trú ở đó", quan chức tình báo cấp cao của Mỹ nói. "Có khoảng hơn nửa triệu người Mỹ ở Israel và an ninh dành cho họ cũng rất quan trọng".
Ngày Hamas tấn công Israel. Video: WSJ
Theo quan chức tình báo cấp cao Mỹ, bản thân hệ thống tình báo cũng có các điểm yếu cố hữu, bao gồm cách thu thập và xử lý thông tin.
"Chúng ta không giỏi trong việc dự đoán. Thông tin mà chúng ta thu thập được cũng thường rất nhỏ nhặt, phần lớn chỉ hữu ích cho hoạt động quân sự, ví dụ như xác định mục tiêu để tập kích", ông nói.
Quan chức này cho biết Mỹ đang chú trọng thu thập tin tình báo từ mạng xã hội và các "nguồn mở" khác, song phương pháp này có thể khiến Washington bỏ sót nhiều thông tin và dễ bị đối phương đánh lừa, điều có thể đã xảy ra trong trường hợp của Hamas.
Cũng vì Hamas không phải là ưu tiên của Mỹ, nhiều thông tin liên quan lực lượng này không được phân tích bởi các chuyên gia tình báo, mà có thể đã được xử lý một cách tự động, dẫn đến thiếu sót.
Tuy nhiên, kể cả khi các chuyên gia trực tiếp xử lý thông tin thì họ vẫn có thể "đi nhầm hướng".
"Ngay cả FBI cũng có một bộ phận phụ trách riêng về Hamas", quan chức Mỹ cho biết. "Tuy nhiên, họ tập trung vào nguy cơ Hamas kích động các cuộc tấn công ở Mỹ chứ không phải vào Israel".
Phạm Giang (Theo Newsweek)