Dập dịch từ nhà máy

Các điểm nóng dịch bệnh ở Hải Dương cuối tháng 1/2021, hay Bắc Ninh, Bắc Giang trong đợt dịch đang diễn ra đều là tỉnh nhiều khu công nghiệp với hàng trăm nghìn công nhân làm việc.

Khu công nghiệp thường nằm gần khu dân cư, sát đường quốc lộ, hệ thống đường xá, phương tiện giao thông tỏa đi khắp nơi trong vùng và tỉnh khác. Công nhân đa số làm việc trong phân xưởng khép kín hàng trăm người, đi về trên xe đưa đón bật điều hòa và ở trong các phòng trọ 15-20 m2. Khi xuất hiện ca dương tính dễ bùng phát thành ổ dịch, nguy cơ lây ra cộng đồng cao.

Bắc Giang có hơn 240.000 công nhân đang làm việc tại 6 khu công nghiệp trong tỉnh. Riêng Khu công nghiệp Vân Trung (huyện Việt Yên), nơi xuất hiện ổ dịch Công ty Shin Young có 90.000 lao động, hàng trăm doanh nghiệp hoạt động.

Trong bốn ngày từ 8/5 đến hết 14/5, Bắc Giang phát hiện 105 ca nhiễm liên quan ổ dịch này. Ca dương tính chủ yếu là người cùng phòng trọ, khu trọ, ngồi chung xe chở công nhân, người nhà bệnh nhân. Chính quyền đã cách ly y tế ít nhất 25 thôn xóm, tổ dân phố, giãn cách xã hội 24 xã phường, thị trấn, tổ dân phố, thôn xóm, chủ yếu là nơi ở hoặc khu trọ công nhân liên quan ổ dịch.

Chiều 14/5, tỉnh này ghi nhận 12 ca nhiễm mới tại Công ty TNHH Hosiden Việt Nam, nơi có 6.000 lao động, thuộc Khu công nghiệp Quang Châu (Việt Yên).

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Lê Ánh Dương nhận định ổ dịch dù phức tạp nhưng các ca nhiễm chủ yếu trong Công ty Shin Young. Nguy cơ cao nhất nằm trong số 300 công nhân cùng dây chuyền đã được cách ly. Tỉnh đã cho dừng tuyến xe khách đưa đón công nhân có ca dương tính.

CDC Bắc Giang sẽ lấy mẫu xét nghiệm toàn bộ 90.000 công nhân trong Khu công nghiệp Vân Trung. Những chỗ công nhân trọ tập trung đông như khu My Điền 1, My Điền 2, My Điền 3 thuộc thị trấn Nếnh (huyện Việt Yên) đã phong tỏa toàn bộ và lấy mẫu xét nghiệm 15.000 người. Về lâu dài, địa phương sẽ có phương án đánh giá an toàn dịch bệnh, những doanh nghiệp nào đảm bảo phòng dịch mới được hoạt động.

Theo ông Dương, liên quan tới ổ dịch trong những ngày tới sẽ còn xuất hiện thêm các ca F0 nữa. Công nhân hôm nay có thể âm tính lần một thậm chí lần 2, 3 mới dương tính vì vẫn cùng một dây chuyền sản xuất đó. Thậm chí, 45 người đi cùng một xe ôtô thì 22 người dương tính. Số còn lại đang âm tính nhưng cũng có thể chuyển dần thành dương tính, nhưng đều đã được cách ly, theo dõi.

Người đứng đầu chính quyền Bắc Giang cho rằng câu chuyện Poyun ở Hải Dương hồi đầu năm để cho tỉnh rất nhiều bài học kinh nghiệm về phòng chống lây nhiễm chéo trong khu cách ly. Bắc Giang hiện cách ly tập trung lẫn tại nhà hơn 3.000 công nhân liên quan ổ dịch Shin Young. Các khu cách ly tập trung F1 bố trí từ 100 đến 200 người, mỗi phòng không quá đông để giảm nguy cơ. F2 cách ly tại nhà có sự giám sát của chính quyền địa phương và lực lượng y tế.

Bắc Ninh đêm 11/5 đã rà soát, lấy mẫu hơn 5.000 công nhân thuộc ba khu công nghiệp Quế Võ, Yên Phong và Thuận Thành II. Kết quả phát hiện 2 ca dương tính trong số gần 2.000 mẫu xét nghiệm công nhân nhà máy Canon thuộc Khu công nghiệp Quế Võ (Nam Sơn, TP Bắc Ninh).

Trước đó, tỉnh ghi nhận hai ca nhiễm khác là công nhân Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam (SEV) ở Khu công nghiệp Yên Phong. Cả hai liên quan ổ dịch Mão Điền, không tới công ty từ cuối tháng 4 và ít có yếu tố tiếp xúc với nhân lực nhà máy. Song chính quyền vẫn yêu cầu lấy mẫu toàn bộ công nhân trong đêm.

Bắc Ninh có hơn 450.000 công nhân đang làm việc tại 10 khu công nghiệp trên địa bàn. 74% lao động đến từ 18 tỉnh thành, phần lớn là phía Bắc và miền Trung. Cũng như Bắc Giang, Bắc Ninh tăng sàng lọc bằng cách xét nghiệm diện rộng những nơi có nguy cơ cao.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Vương Quốc Tuấn thông tin, các huyện thông qua tổ Covid cộng đồng và công an vẫn đang rà soát công nhân lưu trú ở nhà trọ và trên địa bàn. Địa phương phân loại thành các nhóm: công nhân là người Bắc Ninh; công nhân tỉnh ngoài; công nhân tỉnh ngoài đến từ vùng dịch và sẽ ưu tiên xét nghiệm nhóm này. Tính cả những người đang phục vụ các bếp ăn khu công nghiệp. Chính quyền vận động doanh nghiệp xét nghiệm cho toàn bộ công nhân, tỉnh sẽ hỗ trợ. Địa bàn đang phong tỏa do có ca mắc, công nhân tạm nghỉ việc cách ly ở nhà.

Để vừa chống dịch vừa sản xuất, nhiều doanh nghiệp chia nhỏ 3 đến 4 ca làm việc mỗi ngày, giãn số lượng công nhân tập trung. Mỗi phân xưởng thành lập một tổ Covid cộng đồng. Các tổ này đã có từ năm 2020 ở cấp độ nhà máy thì nay chia nhỏ hơn và phải báo cáo tình hình công nhân hàng ngày về cho Ban chỉ đạo chống dịch địa phương. Ông Tuấn giải thích việc này các nhà máy lâu nay vẫn làm, "không thể nói là xao nhãng, mà kích hoạt ở mức độ cao hơn".

Lãnh đạo tỉnh cho rằng, về lâu dài vaccine vẫn là giải pháp căn cơ. Bắc Ninh có hướng vận động doanh nghiệp mua vaccine theo hình thức xã hội hóa tiêm chủng cho công nhân, nhất là những đơn vị từ 9.000 đến 10.000 công nhân. Song phải có nguồn.

"Doanh nghiệp đông người lao động, có tiềm lực kinh tế, muốn ổn định sản xuất khi dịch còn kéo dài sẽ sẵn sàng tham gia. Nếu tính toán, mỗi công nhân tiêm đủ hai mũi vaccine mất tiền triệu, nhưng chỉ cần một ngày doanh nghiệp đình trệ sản xuất, hoặc cho công nhân tạm nghỉ hưởng 85% lương thì thiệt hại còn lớn hơn nhiều", ông phân tích.

Dù khoanh vùng kịp, chủ trương xét nghiệm rộng, song theo Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống Covid-19, "năng lực xét nghiệm của Bắc Ninh, Bắc Giang đều chưa đáp ứng tốc độ lấy mẫu, truy vết khiến tốc độ dập dịch chậm". Công suất xét nghiệm của Bắc Giang đạt 1.500 mẫu mỗi ngày. Tỉnh đã lấy 30.000 mẫu, nhưng còn hơn 6.000 mẫu chưa có kết quả. Bắc Giang đã đề nghị Quảng Ninh hỗ trợ đẩy tốc độ xét nghiệm. Ban chỉ đạo giao Bộ Y tế hỗ trợ lực lượng cho hai tỉnh tăng năng lực xét nghiệm để hai ngày tới cơ bản phải kiểm soát được dịch.

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu, các đợt dịch bùng phát đều xuất hiện ổ dịch trong khu công nghiệp, như Poyun ở Hải Dương, hay Shin Young ở Bắc Giang. Các tỉnh cần phải lấy đây làm bài học. Phòng tránh nhiễm dịch cho công nhân, ngăn chặn lây lan trong các nhà máy, khu công nghiệp là điều đầu tiên phải nghĩ đến và phải làm thường xuyên.

Bộ Y tế đã có hướng dẫn phòng dịch an toàn trong các nhà máy, khu công nghiệp, bằng cách chấm điểm, đánh giá nguy cơ. Nhà máy nào không đảm bảo an toàn thì dừng hoạt động để kiện toàn các tiêu chí rồi mới sản xuất tiếp. Khi nguy cơ chớm xuất hiện, nên cho công nhân đi làm giãn cách, hoặc thực hiện giãn cách trong nhà máy, khi tăng ca, trong căngtin ăn trưa. Đặc biệt, các nhà máy nên đo nhiệt độ, khai báo y tế hàng ngày, thực hiện nghiêm 5K.

Trong nhà máy, nếu có thể nên mở cửa, bật quạt cho thông thoáng nhất, hạn chế bật điều hòa, xe đưa đón công nhân phải mở cửa sổ. Tại các khu nhà ở, khu đông công nhân thuê trọ nên thường xuyên rà soát, khai báo thông tin, lịch sử đi về các tỉnh thành. Mỗi nhà máy cần lập tổ Covid cộng đồng, làm thực chất các biện pháp phòng dịch chứ không phải đối phó.

"Nhiều nơi không chịu phòng bệnh trước nguy cơ. Xuất hiện ổ dịch mới chạy theo dập dịch hoặc phòng tránh thì quá muộn", ông đánh giá. Như Hải Dương, khi có ca nhiễm thì dịch đã âm thầm lây lan trong nhà máy.

Theo PGS Phu, nếu xuất hiện ổ dịch trong khu công nghiệp, trước tiên phải phong tỏa, truy vết gọn F1, tập trung xét nghiệm toàn bộ phân xưởng hoặc nhà máy có ca dương tính. Nơi không có ca nhiễm hoạt động bình thường, song phải quản lý chặt nơi làm việc cũng như trên đường đi lại của người lao động. Công nhân lúc đó chỉ được đi xe máy hoặc đi xe chung của công ty đến chỗ làm, không đi chung phương tiện giao thông với cộng đồng. Công nhân về nhà nêu thực hiện tiêu chuẩn của người cách ly tại nhà, hạn chế tiếp xúc với bên ngoài, thì mới có thể phòng được. Thi thoảng cần có kiểm tra đột xuất, đánh giá liên tục mức độ an toàn.

"Muốn không làm đứt gãy chuỗi sản xuất thì chỉ có thể tuân thủ phòng dịch thật nghiêm. Bởi để dịch bệnh lây lan trong nhà máy, thiệt hại sẽ không đo đếm được", ông nói.

Cả nước có 369 khu công nghiệp tập trung, gần 30 khu kinh tế cửa khẩu, khu chế xuất với khoảng 3,8 triệu lao động, ngoài ra còn 700 cụm công nghiệp đang hoạt động với khoảng 600.000 lao động.

Hoàng Phương