Vẫn có thể có đúng 18 con hậu trên bàn cờ (2 con gốc + 16 con tốt hóa hậu). 8 trong số 16 con tốt sẽ ăn chéo 8 con khác (gồm 4 xe, 4 mã) để tạo đường di chuyển.
Điều này là khả thi. Ví dụ, nhìn vào hai cột A và B chẳng hạn, thì chỉ cần hy sinh 2 con mã là có thể cho cả 4 con tốt trong hai cột này hóa hậu. Hai con xe cột A sẽ được dùng để hy sinh cho các con tốt cột C, D hóa hậu. Các quân Vua lúc này cũng phải tránh ra chỗ khác để được bảo vệ.
Về mặt lý thuyết là thế, còn trong thực tiễn thi đấu thì thế nào?
Trong tầm hiểu biết của chúng tôi thì vẫn chưa biết chắc ván đấu nào là kỷ lục nhiều hậu trên bàn cờ nhất, chỉ xin gửi đến bạn đọc một ván đấu (ở một giải đấu tên tuổi giữa các kỳ thủ chuyên nghiệp).
Trong ván đấu giữa Anton Guijarro (2469) và Franco Alonso (2454) tại vòng 6.4 của giải XXI Elgoibar Magistral diễn ra ngày 18/12/2011, sau nước thứ 73 thì trên bàn cờ đã có 6 quân hậu, và 6 quân hậu này đã chiến đấu tiếp 9 nước nữa thì quân trắng dành thắng lợi.
TS Trần Nam Dũng
ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia TP HCM