Đạo diễn, nhà xuất phim Oliver Stone được biết đến là nhiều nhiều tài năng, đoạt giải Oscar cho tác phẩm Midnight Express, Platoon, Wall Street,... song cũng gây nhiều tranh cãi trong giới điện ảnh. Các bộ phim ông "đánh" vào các sự kiện lịch sử, chính trị, xã hội đầy gai góc, đôi khi được xếp loại "cực kỳ bạo lực".
Trong số này phải kể đến Natural Born Killers - Những sát thủ bẩm sinh, bộ phim dựa trên kịch bản gốc của một nhà sản xuất đình đám khác, Quentin Tarantino, kể về hai sát nhân hàng loạt, được truyền thông tung hô một cách vô trách nhiệm, không bị trừng phạt mà "sống hạnh phúc mãi mãi".
Không chỉ bị xếp hạng 8 trong 25 bộ phim gây tranh cãi nhất lịch sử, Natural Born Killers còn thổi bùng một phong trào bạo lực bắt chước phim. Sarah Edmondson và bạn trai, Benjamin James, cùng 18 tuổi, nằm trong số này.
Bộ đôi sát thủ trong phim Natural Born Killers, do Woody Harrelson và Juliette Lewis thủ vai, ra mắt năm 1994. Ảnh: ABC news
Ngày 5/3/1995, đôi trẻ qua đêm tại căn nhà gỗ của gia đình Sarah ở Oklahoma để xem Natural Born Killers. Hai ngày sau, họ rời đi, mang theo những tấm chăn và một khẩu súng lục, chất lên ôtô của Benjamin.
Ngày 7/3, hai người đến Hernando (Mississippi) và rẽ vào một xưởng sản xuất bông hẻo lánh. Khi này, Bill Savage, người quản lý 30 tuổi của trang trại đang ở một mình. Benjamin James nhảy xuống xe, dí súng vào đầu Bill Savage, móc ví rồi lao vút đi, theo cách anh ta nghĩ rằng "ngạo nghễ" như gã sát thủ trong phim.
Vụ giết người khiến các nhà điều tra bối rối và khiến cộng đồng choáng váng. Nạn nhân được cộng đồng yêu mến. Cảnh sát xác định đây là vụ cướp tài sản nhưng ngoài những viên đạn trong thi thể, không còn manh mối nào khác tại hiện trường.
Với 200 USD cướp được trong ví nạn nhân đầu tiên, Benjamin và Sarah tiếp tục hướng tới New Orleans, cách đó gần 600 km và tiêu sạch tiền trong một bữa ăn sang trọng.
Ngày 7/3, chúng đến Pontchatoula - thị trấn hẻo lánh. Patsy Byers, 35 tuổi, đang làm ca muộn tại Time Saver - cửa hàng tiện lợi gần trục quốc lộ. Nửa đêm đó, cặp đôi sát thủ tiến vào quầy, lấy một thanh kẹo đợi tính tiền. Ngay khi Patsy mỉm cười tính tiền, cô đã bị bắn vào cổ.
Viên đạn cắt đứt tủy sống, Patsy gục xuống sàn. Sarah vét sạch tiền rồi rời đi. Patsy sau đó bị liệt từ cổ trở xuống, được duy trì sự sống bằng máy thở. Hơn hai năm sau, cô qua đời.
Vụ cướp và nổ súng đã được camera giám sát của cửa hàng ghi lại. Những bức ảnh chụp chính diện của Sarah được phát trên khắp các bản tin trên các kênh truyền hình của New Orleans. Song, cảnh sát không có manh mối nào về danh tính thủ phạm trong ba tháng tiếp theo. Vụ nổ súng vẫn là bí ẩn.
Nhưng chính thủ phạm bắt đầu khoe khoang chiến tích và bị tố giác với cảnh sát. Sarah bị bắt tại nhà ngày 2/6, tố cáo bạn trai. Benjamin James bị bắt sau một ngày. Gia đình cả hai đều phản đối cáo buộc, nói các con "ở nhà rất ngoan".
Sarah và Benjamin khi bị bắt. Ảnh: Chicago 2
Benjamin bị tù chung thân không ân xá. Bạn gái anh ta nhận 30 năm tù, do "có công" làm chứng và tố giác bạn trai. Nhưng vụ án chưa dừng lại.
Tháng 3/1996, cha mẹ nạn nhân thứ hai, Patsy Byers đệ đơn kiện đạo diễn kiêm đồng biên kịch của Natural Born Killers, Oliver Stone. Các bị đơn khác là công ty sản xuất bộ phim, Warner Brothers và các công ty con khác của Time Warner, cũng như các công ty sản xuất và phân phối phim.
Giới truyền thông và cộng đồng điện ảnh Hollywood đã lên tiếng bênh vực Oliver Stone. Họ cho rằng vụ kiện thành công sẽ "kìm hãm sự sáng tạo nghệ thuật và dẫn đến sự kiểm duyệt quá mức". Đạo diễn Oliver Stone đã tìm thấy những đồng minh đắc lực trong cả bốn ngành: Công nghiệp Ghi âm, Hiệp hội Điện ảnh, Hiệp hội Nhà văn và Hiệp hội Thư viện Mỹ.
Cuộc đụng độ của những "người khổng lồ"
Nhưng có một nhân vật văn học và chính trị đình đám đứng ngoài sự ủng hộ này: John Grisham. Để dễ hình dung, Oliver Stone là gì đối với ngành điện ảnh, thì John Grisham là y như vậy đối với giới văn học.
Ông là luật sư, tiểu thuyết gia và là thành viên Hạ viện Mississippi năm 1983- 1990, viết hàng chục cuốn sách bán chạy nhất trong 15 năm liền. Sách của ông bán được hàng triệu bản, đưa Grisham trở thành một trong những tác giả giàu có nhất mọi thời đại. Và quan trọng hơn, ông là bạn thân của Bill Savage, nạn nhân đầu tiên ở xưởng bông.
Grisham công khai đả kích gay gắt đạo diễn Oliver Stone và bộ phim "kinh hoàng". Grisham cho rằng bộ phim là "một sản phẩm" và do đó phải tuân theo luật trách nhiệm sản phẩm. Nếu sản phẩm hư hỏng, khách có quyền kiện nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp dịch vụ. Ông nói, điều tự cũng nên áp dụng cho các nhà làm phim.
"Một khi tiền lệ được thiết lập, vụ kiện sẽ trở thành xu hướng và số tiền phạt sẽ trở nên khổng lồ. Hollywood sẽ đột nhiên phải tự kiềm chế", ông nói.
Theo ông, gia đình hai nạn nhân sẽ chỉ sống mãi với đau khổ, và tự hỏi tại sao một bộ phim tồi tệ như vậy lại được phép thực hiện.
Luật sư, chính trị gia, tiểu thuyết gia John Grisham, tác giả biên kịch của nhiều phim nổi tiếng như The Client, The rainmaker, The firrm, The Pelican brief... Ảnh: News 18
Grisham dù không tham gia vụ kiện song với tư cách luật sư đã viết bản kiến nghị dài gửi tòa án, trong bối cảnh vụ kiện của gia đình Patsy ngày càng bị kéo dài, và tòa án có vẻ muốn bác đơn kiện, không xét xử. Sự chú ý của giới truyền thông dành cho vụ việc không hề suy giảm.
Các chuyên gia truyền thông về phe Oliver Stone và Warner Brothers thừa nhận Natural Born Killers là "quá đẫm máu và bạo lực". Song họ lật lại vấn đề: Bạn có thể kiện hãng phim Columbia Pictures nếu một đứa trẻ dùng búa đập vào đầu anh trai mình sau khi xem The Three Stooges (serie phim hài nhạc kịch của Mỹ Ba gã ngốc)không? Bạn có thể kiện hãng nhà xuất bản Riverside nếu bạn giết ai đó sau khi đọc Macbeth của Shakespeare không?".
Ngày 23/1/1997, Tòa ra phán quyết có lợi cho Oliver Stone và các bị cáo khác trong "hệ sinh thái Hollywood". Tòa án nêu, luật đơn giản là không công nhận nguyên nhân của hành động giết người là từ phim mà ra. Do đó, gia đình nạn nhân không có quyền kiện.
Theo kháng cáo của gia đình nạn nhân, tòa phúc thẩm bang Lousiana mở phiên xử tháng 5/1998. Hội đồng xét xử cho rằng để quyết định gia đình nạn nhân có lý quyền khởi kiện hay không, cần xác định các nhà làm phim có nghĩa vụ ngăn cản nạn nhân khỏi bị bắn bởi hai người đã xem phim hay không.
Sự thật là hai thanh niên đã xem phim, và bắt đầu phạm tội ngay sau đó. Các bị đơn đã sản xuất, đạo diễn và tiếp thị phim mà không cảnh báo người xem phim về những tác động có hại mà bộ phim có thể gây ra; cẩu thả trong quá trình sản xuất một bộ phim mà họ biết sẽ kích động bạo lực.
Bộ phim không được xét là "quyền tự do ngôn luận", do mang yếu tố kích động, ủng hộ việc sử dụng vũ lực và hành động bất hợp pháp. Tòa tuyên hủy phán quyết của tòa sơ thẩm, đồng nghĩa, gia đình nạn nhân giờ đây đã chính thức có quyền kiện các bị đơn.
Đạo diễn, nhà sản xuất Oliver Stone từng giành 3 giải Oscar và 11 lần được đề cử. Ảnh: The Independent
Các luật sư của Oliver Stone tiếp tục kiến nghị lên Tòa án cấp cao Lousiana hủy vụ kiện. "Không có tòa án nào ở Mỹ từng buộc một nhà làm phim hoặc nhà phân phối phim phải chịu trách nhiệm về những thương tích được cho là do bắt chước phim", luật sư nói.
Tuy nhiên, Tòa cấp cao không đổi ý. Bị đơn tiếp tục kiến nghị Tòa Tối cao Mỹ, tháng 3/1999, tiếp tục bị từ chối. Đây tưởng đã là chiến thắng của gia đình nạn nhân, nhưng không phải.
Ngày 12/3/2001, vụ kiện được tòa án sơ thẩm Lousiana xét xử, ra phán quyết: Oliver Stone và phía hãng phim không phải chịu trách nhiệm về hành động của những người đã xem bộ phim. Bộ phim cũng không được coi là "đồi trụy" vì bạo lực không thuộc định nghĩa "đồi trụy", do đó vẫn được bảo vệ bởi quyền tự do ngôn luận, Tu chính án thứ nhất.
Thẩm phán cho rằng các nguyên đơn không có đủ bằng chứng để buộc đạo diễn Oliver Stone và những người khác phải chịu trách nhiệm về hành vi bạo lực có thể xảy ra khi xem phim. "Việc giết người xảy ra vài ngày sau khi hai thanh niên xem bộ phim. Họ hoàn toàn có đủ thời gian để xem xét lại hành động của mình, không để bộ phim chi phối", bản án nêu.
Phần thắng thuộc về Hollywood. Tòa phúc thẩm năm 2002 giữ nguyên phán quyết.
Cho đến thời điểm bản án trên được tuyên, hơn 10 vụ giết người bắt chước được đổ lỗi cho bộ phim Natural Born Killers. Các vụ kiện tương tự đã được đệ trình ở các bang khác nhưng đều bị từ chối xét xử.
Hải Thư (Theo Crime Library, UPI, WP, Thue Guardian)