Đào Anh Khánh trong một màn trình diễn. |
"So với một số nghệ sĩ trình diễn ở các nước tôi vẫn chưa phải là kẻ mạnh tay trong việc chơi nghệ thuật. Họ nghèo hơn tôi nhiều lần, nhưng dám chấp nhận cuộc sống thiếu thốn, làm những nghề thấp kém để được sống với nghệ thuật đến cùng", anh tâm sự.
- Dự định làm cuộc trình diễn trên sông Đuống của anh được chuẩn bị đến đâu rồi?
- Có lẽ tôi sẽ phải hoãn lại vì chưa có kinh phí (cần khoảng từ 700.000 USD đến 1 triệu USD). Nếu tôi tự bỏ một ít tiền ra thì cũng có thể làm được một chương trình, nhưng sẽ không đến nơi đến chốn, sẽ không đạt được những giá trị nghệ thuật mà mình mong muốn. Tôi sẽ kêu gọi tài trợ, viết thành dự án hẳn hoi và đặc biệt là làm thủ tục xin phép Bộ Văn hóa để tránh vấp phải cuộc trình diễn dang dở ở Hồ Gươm như lần trước. Một cuộc trình diễn hoành tráng trên sông Đuống là ước mơ lớn nhất của đời tôi. Sau khi thực hiện ước mơ này, tôi mới tính đến chuyện tích cóp cho bản thân.
- Vì sao anh thích làm trình diễn ở những nơi công cộng?
- Tôi muốn đặt ra vấn đề là nên chăng, nhà nước dành một khoảng không gian cho văn hóa dân dã, cho những người làm nghệ thuật không chuyên và chuyên nghiệp. Nếu có một chỗ như vậy, thủ đô sẽ trở nên sinh động hơn, và sẽ hấp dẫn du lịch hơn.
- Anh nghĩ gì khi nhiều khán giả cho rằng những màn sắp đặt của mình rất kỳ quặc và quái đản?
- Nghệ thuật trình diễn là một trong những lĩnh vực mới và non trẻ trong nền nghệ thuật thế giới, ngay ở những nước phát triển cũng còn rất mới mẻ. Ở Việt Nam, lực lượng nghệ sĩ làm trình diễn còn rất mỏng và hoạt động chưa liên tục, vì vậy quần chúng chưa tiếp cận và hiểu hết về nó. Tôi không nghĩ mình làm điều gì kỳ quặc mà đó chỉ là sự khác thường.
- Những động tác hình thể của anh xuất phát từ đâu?
- Nhiều người nói, họ chẳng hiểu những động tác của tôi, nhưng nếu quan sát kỹ, họ sẽ thấy sự chuyển động trong từng cử chỉ, hành động đều thể hiện ý tưởng rõ rệt. Chẳng hạn, một số động tác trên đôi tay nhắc nhở con người là một yếu tố của thiên nhiên, họ cũng có những hành vi, cử chỉ rất hoang sơ từ dáng đi, nét mặt... Những động tác biểu diễn của tôi đều xuất phát từ sự quan sát cụ thể, từ cảm xúc về đối tượng gặp gỡ. Có những lúc, chỉ trong 10 giây, tôi có thể thực hiện cuộc trình diễn bằng hình thể những động tác của hàng chục con người khác nhau. Nhiều người nói không hiểu tôi diễn gì nhưng họ cứ đến xem. Trước tiên vì tò mò, nhưng nếu những buổi biểu diễn của tôi không lối cuốn, không chuyển tải được cái đẹp thì khán giả chỉ đến một lần chứ không thể hào hứng mãi được.
- Những người mẫu xuất hiện trong các cuộc trình diễn của anh cần có tố chất gì?
- Đối với các cuộc trình diễn của tôi, ai cũng có thể làm người mẫu được nếu biết cách sử dụng thế mạnh của họ. Có lần, tôi đã tập hợp được các người mẫu làm bác sĩ, họa sĩ, người làm kinh doanh, thậm chí lao công thể hiện ý đồ của mình. Họ sẽ là những người minh họa đúng nhất hành vi con người trong cuộc sống đời thường vào nghệ thuật.
- Anh cảm thấy thế nào khi được gọi là nghệ sĩ đi tiên phong trong nghệ thuật trình diễn?
- Tôi không hãnh diện về điều này vì nghệ thuật trình diễn không còn mới mẻ so với các nước, 5 năm làm ở lĩnh vực này tôi vẫn thấy mình chậm hơn so với thời cuộc. Nói tôi là nghệ sĩ tiên phong chẳng khác nào giữa thế kỷ 20 khám phá ra cái xe đạp. Nhưng dẫu sao tôi cũng vui vì những câu chuyện của mình được công chúng chú ý và nhìn nhận như một loại hình nghệ thuật mới, còn để hiểu được nó thì cần phải có thời gian.
- Giữa vẽ tranh và làm nghệ thuật trình diễn, với anh, cảm xúc của lĩnh vực nào đến nhanh hơn?
- Cảm xúc của tôi rất bồng bột, nhiều khi đến bất chợt, nhưng nhìn chung tôi không có sự phân biệt giữa vẽ tranh và trình diễn. Khi bắt tay vào lĩnh vực nào, tôi thường làm việc cật lực, quên cả thời gian, sức vóc nhỏ bé của tôi lúc đó có thể làm việc ở cường độ rất cao mà không thấy mệt nhọc.
- Từng là thày dạy vẽ của ca sĩ Thanh Lam, anh có nhận xét gì về học trò của mình?
- Nói là thày thì hơi quá, nhưng tôi có cách dạy rất đặc biệt, không bao giờ tôi bảo Lam phải vẽ thế này cho đúng, hình khối, mảng miếng kia chưa đẹp... mà chỉ quan sát cô ấy vẽ là chính. Lam rất có năng khiếu, tôi nghĩ nếu cô ấy theo hội họa, chắc cũng trở thành một họa sĩ có tiếng. Nói thật, tranh của Lam còn giá trị hơn nhiều tác phẩm của một số họa sĩ được học hành bài bản.
- Ngoài dự định làm cuộc trình diễn trên sông Đuống, kế hoạch gần đây nhất của anh là gì?
- Tôi đang chuẩn bị làm cuộc Đáo xuân tiếp theo vào dịp Tết, đó sẽ là một chương trình hoành tráng nhất từ trước đến nay, có sự kết hợp giữa âm nhạc và múa đương đại. Tham gia cùng tôi sẽ có nhiều họa sĩ, nhạc sĩ là bạn bè thân thiết. Dự tính có 2-3 nghìn người đến dự.
Hải Anh thực hiện