Chiều 10/3, ông Trần Đình Thành, Cục phó Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch), cho biết quần thể Tam Chúc, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, được xếp hạng di tích quốc gia thuộc loại hình danh lam thắng cảnh. Việc xếp hạng này tuân thủ Luật Di sản văn hóa và quy định liên quan.
Theo Luật Di sản văn hóa, tiêu chí xếp hạng loại hình danh lam thắng cảnh là khu vực cảnh quan thiên nhiên đẹp, hoặc khu vực thiên nhiên có giá trị khoa học về địa chất, địa mạo, địa lý, đa dạng sinh học, hệ sinh thái đặc thù.
Khách đến chùa Tam Chúc. Ảnh: Giang Huy
Danh thắng Tam Chúc rộng 5.000 ha, trong đó có gần 1.000 hồ nước, 3.000 ha núi đá vôi, rừng tự nhiên, thung lũng, đáp ứng tiêu chí để xếp hạng di tích quốc gia. Nơi đây có quần thể 100 vọoc mông trắng quý hiếm, các loài cá, chim sâm cầm, cò, vạc; là nơi cư trú của người Việt cổ cách nay 10.000 đến 30.000 năm.
Đình Tam Chúc thờ Đinh Tiên Hoàng và hoàng hậu Dương Thị Nguyệt. Chùa Tam Chúc cổ thờ thiền sư Nguyễn Minh Không và Phật hoàng Trần Nhân Tông. Vùng đất Ba Sao - Tam Chúc hình thành hàng triệu năm trước, có giá trị khảo cổ. Quần thể danh thắng này được quy hoạch là khu du lịch trọng điểm quốc gia.
Theo bản đồ, toàn bộ khuôn viên chùa Tam Chúc mới xây dựng nằm trọn trong vùng lõi cần bảo vệ của danh thắng. Tuy nhiên, Cục phó Di sản văn hóa cho rằng "chùa không phải là yếu tố gốc mà cũng như nhà dân, trường học hay công trình khác tồn tại trước khi quần thể được công nhận". Chùa Tam Chúc mới chiếm một phần diện tích nhỏ trong toàn bộ khu danh thắng và không được xếp hạng là di tích lịch sử hay văn hóa, nghệ thuật.
Chùa Tam Chúc mới nằm trọn trong khu vực lõi của danh thắng Tam Chúc vừa được xếp hạng di tích quốc gia. Ảnh: Viết Tuân
Trả lời băn khoăn chùa Tam Chúc mới xây phá vỡ cảnh quan danh thắng, ông Thành nói sau khi được xếp hạng, địa phương sẽ xem xét những công trình ảnh hưởng đến việc bảo vệ, phát huy giá trị danh lam thắng cảnh. Khi đó, các cơ quan sẽ đánh giá "chùa Tam Chúc có to quá không, có phá vỡ cảnh quan, ảnh hưởng tiêu cực đến khu danh thắng hay không" và đưa ra biện pháp phù hợp.
"Từ nay, việc xây dựng công trình trong khu danh thắng Tam Chúc phải có ý kiến của cơ quan quản lý về văn hóa", ông Thành nói và cho biết trước đây tỉnh Hà Nam xây dựng hồ sơ chỉ đề nghị công nhận khu vực chùa Tam Chúc là di tích quốc gia. Tuy nhiên, Cục Di sản văn hóa đề nghị mở rộng ra toàn bộ danh thắng. Xếp hạng di tích quốc gia với danh thắng Tam Chúc "nhằm tạo căn cứ pháp lý bảo vệ tốt hơn những giá trị thiên nhiên, khảo cổ, đa dạng sinh học nơi đây".
Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa không đánh giá tác động của chùa Tam Chúc mới (với quy mô đồ sộ nhất Việt Nam) đến cảnh quan toàn bộ khu danh thắng. Hồi cuối tháng 1, Thanh tra Chính phủ nêu hàng loạt sai phạm tại khu du lịch Tam Chúc, trong đó có dự án hạ tầng kỹ thuật.