Ông ấy vẫn tiếp tục đuổi đánh. Trên đường bỏ chạy, thấy chiếc xẻng bên đường, anh tôi cầm chống trả. Toàn bộ sự việc có hàng xóm chứng kiến, can ngăn và quay lại hình ảnh.
Anh tôi bị tổn hại 8%, ông hàng xóm 25%. Xin hỏi, anh trai tôi và người hàng xóm có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không?
Luật sư tư vấn
Về hành vi của ông hàng xóm dùng dùi cui điện tấn công anh bạn và gây thương tích 8%, theo điểm a, khoản một, điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), người nào dùng hung khí nguy hiểm cố ý gây thương tích hoặc cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Bên cạnh đó, khoản 1 điều 155 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 có quy định chỉ khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản một điều 134 khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.
Anh bạn dù bị thương tật 8% nhưng ông hàng xóm đã sử dụng hung khí là dùi cui (việc xác định dùi cui là hung khí nguy hiểm dựa theo quy định tại Nghị quyết số 2/2003 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao) nên vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, theo khoản một, điều 155 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, anh trai bạn phải làm yêu cầu khởi tố thì cơ quan điều tra mới có căn cứ để khởi tố và điều tra với ông hàng xóm.
Về việc anh bạn đánh lại ông hàng xóm và gây thương tích 25%, điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 quy định phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm. Tuy nhiên, ai chống trả quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.
Hành vi dùng xẻng chống trả ông hàng xóm của anh trai bạn có thể coi là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo quy định trên.
Tuy nhiên, điều 136 Bộ luật Hình sự 2015 cũng quy định về tội Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội như sau: Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 31-60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội thì bị phạt tiền 5-20 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
Trong trường hợp này, hành vi của anh trai bạn nếu được xác định là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng nhưng tỷ lệ thương tật gây ra cho ông hàng xóm dưới 31 % nên sẽ không bị xử lý hình sự.
Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội