Lễ hội đền Bà Triệu được tổ chức hàng năm, từ ngày 21 đến 23/2 âm lịch tại khu di tích Bà Triệu, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc. Phần lễ bắt đầu với các nghi thức gồm lễ trình tấu chúc văn, tế lễ, lễ yên vị và dâng hương tưởng niệm anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh do Bí thư Tỉnh ủy Đỗ Trọng Hưng và lãnh đạo UBND tỉnh Thanh Hóa chủ trì.
Sau nghi lễ là phần hội với chương trình nghệ thuật sân khấu hóa mang tên Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh - rạng ngời trang sử vàng dân tộc nhằm tái hiện cuộc khởi nghĩa Bà Triệu, khẳng định vai trò và dấu ấn của nữ anh hùng trong lịch sử dân tộc.
Chương trình nghệ thuật sân khấu hóa tái hiện cuộc khởi nghĩa Bà Triệu được dàn dựng công phu. Ảnh: Lê Hoàng
Theo tài liệu lịch sử, Triệu Thị Trinh sinh năm 226, quê ở quận Cửu Chân, nay thuộc xã Định Tiến, huyện Yên Định, Thanh Hóa. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, bà đến ở với anh trai là Triệu Quốc Đạt, một hào trưởng ở Quan Yên.
Vốn giỏi võ nghệ, năm 20 tuổi, Triệu Thị Trinh cùng anh trai chiêu mộ hàng nghìn tráng sĩ ở núi Nưa dấy binh khởi nghĩa chống quân Đông Ngô xâm lược. Cuộc khởi nghĩa được nhân dân khắp nơi hưởng ứng, sức mạnh của nghĩa quân ngày càng lớn mạnh. Đúng lúc này, Triệu Quốc Đạt lâm bệnh qua đời. Các nghĩa binh thấy Triệu Thị Trinh làm tướng can đảm nên tôn làm chủ tướng.
Quân Ngô phải cử đội quân hùng mạnh cùng nhiều viên tướng giàu kinh nghiệm trận mạc sang đàn áp nghĩa quân. Do lực lượng chênh lệch cùng nhiều mưu mô thâm độc khiến nghĩa quân của nữ tướng xứ Thanh thất bại. Bà Triệu tuẫn tiết tại núi Tùng, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc vào ngày 22/2, năm Mậu Thìn 248.
Cổng tam quan đền Bà Triệu ở xã Triệu Lộc. Ảnh: Lê Hoàng
Để tưởng niệm công lao của Bà Triệu, nhân dân địa phương đã lập đền thờ, quanh năm hương khói thờ phụng bà. Năm 2014, đền Bà Triệu được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt về lịch sử và kiến trúc nghệ thuật. Năm 2023, lễ hội đền Bà Triệu được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.