Cô Zhao Zihuan, 32 tuổi, ở Tế Nam, tỉnh Sơn Đông đã xảy thai hai lần trước khi sinh một bé trai vào năm 2020. Cuộc vượt cạn kéo dài bảy tiếng kết thúc bằng ca mổ cấp cứu.
Kiệt sức vì chăm con nhỏ, Zhao thống nhất với chồng chỉ sinh một đứa. Tháng 4/2021, cô tìm kiếm dịch vụ triệt sản bằng phương pháp thắt ống dẫn tinh cho chồng, nhưng hai bệnh viện từ chối. "Một bác sĩ nói với chồng tôi, phẫu thuật này không còn được phép khi quy định mới về kế hoạch hóa gia đình được triển khai tại Trung Quốc", Zhao kể.
Nữ nhân viên làm nghề xuất bản vẫn nhớ cảm giác sợ hãi xen lẫn tức giận khi nghe thông tin này. "Nếu tôi lại có thai, sẽ chẳng có cách nào khác là tiếp tục sinh con. Gánh nặng kinh tế sẽ rất lớn", cô nói.
Y tá chăm sóc trẻ sơ sinh tại bệnh viện thành phố Tuân Nghĩa, tỉnh Quý Châu vào tháng 5/2021. Ảnh: Tân Hoa xã
Để kiểm soát đà tăng dân số, hơn 30 năm qua, giới chức Trung Quốc đã buộc hàng chục triệu nam giới và phụ nữ nước này phải triệt sản. Tuy nhiên do tỷ lệ sinh những năm gần đây giảm mạnh, đe dọa đến ổn định xã hội và kinh tế nên chính phủ cố gắng đảo ngược tình thế. Từ chối làm thủ thuật triệt sản cho đàn ông là một trong những biện pháp đó.
Giám đốc họ Dương của một bệnh viện ở thành phố Kinh Châu, tỉnh Hồ Bắc nói rằng, dù thắt ống dẫn tinh là tiểu phẫu đơn giản nhưng hầu hết các bệnh viện công đều từ chối. "Chúng tôi ý thức được rủi ro khi chính phủ không cho phép", vị này nói. Chính sách cơ bản hiện nay là Trung Quốc cần có thêm các ca sinh.
Năm 2020, đất nước này ghi nhận 8,5 ca sinh trên 1.000 dân, mức thấp nhất trong 70 năm qua, theo các dữ liệu chính thức công bố vào tháng 11/2021. Mức sinh ở Trung Quốc hiện nay thấp hàng đầu thế giới, chỉ 1,3 con trên một phụ nữ. Tỷ lệ này còn thấp hơn cả Nhật Bản, quốc gia vốn bị coi là "không chịu đẻ". Theo các nhà nhân khẩu học Trung Quốc, dân số trong nước sẽ tiếp tục giảm ở tương lai.
Đã có nhiều biện pháp để ngăn chặn đà giảm trên, ví dụ nới lỏng chính sách một con, trợ cấp tiền mặt cũng như tăng thời gian nghỉ thai sản, nhưng nhiều cặp vợ chồng Trung Quốc không mặn mà việc đẻ thêm. Luật kế hoạch hóa gia đình của nước này cũng có những quy định về quyền sinh sản của công dân, bao gồm lựa chọn biện pháp tránh thai, trong đó không có lệnh cấm chính thức hoặc hạn chế việc thắt ống dẫn tinh.
Tờ Washington Post (Mỹ) đã liên hệ tới mười hai bệnh viện công ở Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu, nhưng đều nhận câu trả lời không còn dịch vụ này. Bảy bệnh viện tiếp theo thì sáu nơi khẳng định vẫn thực hiện tiểu phẫu, trong đó có một bệnh viện còn đồng ý làm thủ thuật với nam giới chưa kết hôn.
Zhou Muyun, 23 tuổi, nhân viên quảng cáo ở Quảng Châu, từ lâu theo đuổi lối sống DINK – viết tắt của cụm từ tiếng Anh có nghĩa là "thu nhập đôi và không con cái". Từ khi có bạn gái, Zhou đã tìm đến bệnh viện thắt ống dẫn tinh. Theo chàng trai này, anh muốn sinh hoạt tình dục với bạn gái nhưng không muốn có con.
Tuy vậy, Zhou bị hai bệnh viện từ chối. Các bác sĩ nói rằng anh còn quá trẻ, sau này sẽ phải hối tiếc. Nhưng chàng trai 30 tuổi vẫn khẳng định: "Sinh con hay không là quyền và lựa chọn của mỗi người. Chúng tôi không cần ai khuyên rằng mình phải sống như thế nào".
Khi Trung Quốc nới lỏng chính sách một con từ năm 2016, số ca thắt ống dẫn tinh đã giảm từ 149.432 xuống còn 4.742 vào năm 2019.
Một số học giả Trung Quốc cho rằng, tiểu phẫu này chưa bị cấm mà thực chất không còn được khuyến khích, đặc biệt từ tháng 5/2021 khi các cặp vợ chồng được phép sinh 3 con.
Sau khi chính sách 3 con được công bố, Zhao và chồng cảm thấy cần phải nhanh chóng thắt ống dẫn tinh, do lo ngại sẽ còn có thêm những hạn chế mới với việc nạo phá thai và những biện pháp tránh thai khác.
Jiang, 30 tuổi, làm việc trong một công ty Internet đã bị 6 bệnh viện ở Phúc Kiến từ chối thắt ống dẫn tinh. Anh tìm được một nơi đồng ý làm tiểu phẫu này tại Thành Đô, Tứ Xuyên, cách chỗ ở 1.900 km. Tháng 3/2021, anh chia sẻ kinh nghiệm lên một diễn đàn trực tuyến, một người dùng mạng nói rằng, bệnh viện này không còn cung cấp dịch vụ đó nữa. Jiang thở phào, cảm thấy mình quá may mắn.
Chính sách hạn chế thắt ống dẫn tinh còn phản ánh một quan điểm truyền thống khác trong xã hội Trung Quốc, phụ nữ nên lãnh trách nhiệm kiểm soát sinh đẻ. Khi Zhou và bạn gái yêu cầu được thắt ống dẫn tinh, bác sỹ đã gợi ý bạn gái anh nên dùng vòng tránh thai.
Nhưng xu hướng này đang dần thay đổi. Yuan Fang – một ngôi sao online ở tỉnh Chiết Giang đã thoải mái chia sẻ trải nghiệm thắt ống dẫn tinh của mình.
Zhao Zihuan gần đây tìm được một bác sỹ chấp nhận tiểu phẫu cho chồng, tại một bệnh viện nhỏ ở ngoại ô thành phố Tế Nam. Ngay khi người chồng đã nằm trên bàn mổ, vị bác sỹ vẫn cố gắng thuyết phục anh hãy ngừng triệt sản. Nhưng người đàn ông vẫn thể hiện sự dứt khoát.
Vy Trang (Theo Washington Post)