Một cậu bé 8 tuổi tên Dante de Kort phát hiện xác một con lợn peccary khoang cổ gần nhà ở trung tâm bang Arizona, Mỹ hôm 8/1/2017. Để phục vụ dự án triển lãm khoa học ở trường, Kort dựng một camera kích hoạt nhờ chuyển động cạnh xác con vật, theo National Geographic.
Khi đến triển lãm khoa học cùng con gái vào tháng 2, nhà sinh vật học Mariana Altrichter ở Đại học Prescott lập tức có ấn tượng với những video của Kort. Với nhiều năm nghiên cứu loài vật này, Altrichter biết những con lợn peccary gắn bó chặt chẽ với nhau tới mức nào. Nhưng cô chưa bao giờ chứng kiến các thành viên trong đàn nhiều lần quay lại nơi có xác đồng loại.
"Hiện tượng rất thú vị vì đó không phải là phản ứng tức thời và sau đó chúng rời đi. Việc đó tiếp diễn trong 10 ngày", Altrichter, chủ tịch Tổ chức chuyên bảo vệ lợn peccary của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, cho biết.
Giới nghiên cứu ghi chép nhiều nghi thức dành cho cá thể chết ở các loài động vật bao gồm voi, linh trưởng, cá heo và chim như quạ. Ví dụ, voi đứng trông xác thành viên qua đời trong đàn suốt nhiều ngày, lắc lư và kéo cơ thể bất động của đồng loại nhằm biểu thị sự thương tiếc.
Lợn peccary bên xác bạn đã chết. Ảnh: National Geographic.
Tuy nhiên, chưa có quan sát nào về phản ứng đối với cái chết ở ba loài lợn peccary sống ở châu Mỹ thường di chuyển theo đàn có số lượng khác nhau. Trong video, những con lợn peccary tỏ ra chú tâm tới xác chết bằng cách hít ngửi, cắn nhẹ và nhìn chằm chằm. Chúng ngủ bên cạnh cái xác, thậm chí cố nhấc xác đồng loại bằng cách sục mõm xuống phía dưới và hợp sức đẩy lên.
Khi bầy chó sói đồng cỏ Bắc Mỹ đến gần xác đồng loại, cả đàn lợn cùng xua đuổi chúng. "Cháu thực sự bất ngờ khi chúng chống lại những con chó sói", Kort nói. Cậu bé cho biết đàn lợn bị bầy chó sói áp đảo về số lượng. Vào ngày thứ 10, những con chó sói cuối cùng có thể tiếp cận xác chết phân hủy, và đó là lúc cả đàn lợn ngừng quay lại. Kort và Altrichter miêu tả lại chuỗi sự kiện trong bài báo đăng hôm 5/12 trên tạp chí Ethology.
Các chuyên gia cho rằng rất khó xác định chắc chắn đây là hành vi khác thường nếu chỉ dựa trên cảnh quay, dù Altrichter tin chắc hành vi của đàn lợn phù hợp với định nghĩa khoa học: những hành động khi một loài động vật đương đầu với sự mất mát. Nhưng cô không rõ hành động của đàn lợn có kèm theo cảm xúc thương tiếc hay không.
Barbara J. King, giáo sư danh dự về nhân chủng học ở Đại học William và Mary, cho rằng đàn lợn trong video có thể không khóc thương hay thương tiếc trước cái chết của đồng loại. Theo ý kiến của King, bằng chứng rõ nhất về sự thương tiếc là hành động ngủ bên cạnh xác chết.
Kort hy vọng có thể tham gia nghiên cứu sâu hơn về lợn peccary để tìm ra câu trả lời chính xác. "Phần lớn mọi người nghĩ chúng chỉ là con vật, nhưng chúng thực sự khá thông minh, và chúng cũng có một số bản năng giống con người", Kort nói.
Phương Hoa