Dịp kỷ niệm 77 năm điện ảnh cách mạng Việt Nam - thuộc khuôn khổ Liên hoan phim quốc tế TP HCM (HIFF) lần thứ nhất, nhiều tác phẩm kinh điển được tôn vinh, trong đó có "Biệt động Sài Gòn" của đạo diễn Long Vân (phát hành năm 1986). Phim kể về những chiến công của đội biệt động trong kháng chiến chống Mỹ, gồm Tư Chung - trùm tình báo cùng các đồng đội Ngọc Mai, Sáu Tâm, Huyền Trang, Năm Hòa (bí danh K9). Ông Vũ Văn Nha - chủ nhiệm phim - từng cho biết sau khi ra mắt, tác phẩm thu hút hơn 10 triệu lượt khán giả ở các rạp từ Nam đến Bắc.
Thương Tín vào vai Sáu Tâm, người lính gan dạ, liều mình cắt ngang đoàn xe Thứ trưởng bộ Ngoại giao Mỹ để ném mìn. Theo kịch bản gốc, nhân vật sống đến hết phim, tuy nhiên, đạo diễn và biên kịch sau đó để Sáu Tâm chết vì bị đồng đội phản bội.
Trích đoạn nhân vật Sáu Tâm (Thương Tín) hy sinh trong "Biệt động Sài Gòn". Sau gần 40 năm ra đời, phim là một trong những tác phẩm sống mãi với thời gian của Hãng Phim truyện Việt Nam, được chiếu lại trong một số dịp kỷ niệm của đất nước. Trên một kênh YouTube đăng tải phim, mỗi tập hút khoảng 7-8 triệu lượt xem. Video: VFS
Thương Tín trong một sự kiện ra mắt sách năm 2023. Thập niên 1980-1990, ông trở thành tài tử ăn khách hàng đầu của điện ảnh miền Nam, với các phim "Ván bài lật ngửa", "SBC", "Chiến trường chia nửa vầng trăng". Nhiều năm sau đó, tên tuổi ông xuống dốc vì đời tư tai tiếng. Năm 2015, Thương Tín ra mắt hồi ký "Một đời giông bão", kể lại trải nghiệm tình ái với nhiều người đẹp trong làng giải trí một thời. Tháng 2/2021, nghệ sĩ nhập viện vì đột quỵ, được một số đồng nghiệp kêu gọi quyên góp. Từ đầu năm 2022, sau khi phục hồi, ông chuyển hướng ca hát ở một số đêm nhạc nhỏ, sống nhờ nhà nhạc sĩ Tô Hiếu ở TP HCM. Cuối tháng 3, vì không còn show đi hát, Thương Tín trở về quê ở Phan Rang, Ninh Thuận sống.
Nghệ sĩ Hà Xuyên đóng vai Ngọc Mai, chiến sĩ tình báo có bí danh Z20, gây ấn tượng với vẻ đẹp kiêu sa, tính kiên cường. Ngọc Mai giả làm vợ của trùm tình báo Tư Chung (diễn viên Quang Thái đóng), bà chủ hãng sơn Đông Á để qua mặt giới cầm quyền lúc bấy giờ.
Sau tác phẩm, Hà Xuyên tham gia một số phim trước khi chuyển sang công tác Trung tâm nghệ thuật và Lưu trữ Điện ảnh Việt Nam, được phong danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 2001. Đời tư không trọn vẹn, bà một mình nuôi hai con khôn lớn. Ở tuổi xế chiều, Hà Xuyên cho biết niềm vui là được gặp gỡ bạn hữu, thỉnh thoảng tham gia các show truyền hình, làm từ thiện.
Dàn diễn viên "Biệt động Sài Gòn" hội ngộ trong chương trình "Ký ức vui vẻ" 2019. Video: Vie
Thúy An vào vai Ngọc Lan, cô bán cháo vịt xinh đẹp, người tình của Sáu Tâm. Trước khi tham gia bộ phim, bà đóng chính phim "Cánh đồng hoang", do đạo diễn Hồng Sến (chồng bà sau này) thực hiện, với vai Sáu Xoa - du kích gan dạ.
Thúy An (trái) và Hà Xuyên gặp nhau đầu thập niên 2010 cùng một số diễn viên trong phim. Bệ phóng từ "Biệt động Sài Gòn", "Ván bài lật ngửa", "Hòn Đất" giúp Thúy An trở thành một trong những minh tinh hàng đầu những năm 1980. Sau khi chồng qua đời, bà sang nước ngoài, dần từ giã nghệ thuật. Thỉnh thoảng, nghệ sĩ về nước, gặp lại các bạn diễn một thời, ôn kỷ niệm những năm xông pha với nghiệp phim ảnh.
Thanh Loan vào vai ni cô Huyền Trang - chiến sĩ biệt động phải khoác áo tu hành để hoạt động. Trước đó, đạo diễn muốn mời Như Quỳnh đóng nhân vật này nhưng song nghệ sĩ từ chối vì đang có bầu. Họa sĩ Trịnh Thái của đoàn làm phim tình cờ gặp Thanh Loan, giới thiệu cho đạo diễn. Để hóa thân vào vai diễn, bà phải cắt mái tóc dài.
Thanh Loan diễn xuất trong phim "Biệt động Sài Gòn". Video: VFS
Sau thành công của phim, bà chuyển sang làm đạo diễn phim tài liệu rồi nghỉ hưu với quân hàm đại tá. Những năm gần đây, Thanh Loan vẫn năng nổ với hoạt động quản lý nghệ thuật, bên cạnh cuộc hôn nhân viên mãn với người chồng tiến sĩ khoa học
Nghệ sĩ Hai Nhất đóng Ba Cẩn, người phản bội Sáu Tâm, đẩy anh vào chỗ chết. Ngoài "Biệt động Sài Gòn, ông còn đóng phim kinh điển khác - "Mùa nước nổi" (phát hành năm 1986), với vai đồn trưởng Phi - một người lính Việt Nam Cộng hòa. Khuôn mặt sắc lạnh, lối diễn biến hóa, ông tiếp tục ghi dấu ấn qua các phim "Tiếng cú đêm", "Kẻ giấu mặt", "Con gái ông trùm", "Tên cướp đêm vượt biên máu lạnh".
Hai Nhất bên Thành Đạt - người con duy nhất theo nghiệp ông - và con dâu, diễn viên Hải Băng. Những năm sau này, ông giữ nhiệt huyết với phim ảnh, từng đoạt giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc năm 2011 với vai Bảy Xoài - trùm xã hội đen trong "Những đứa con biệt động Sài Gòn". Năm ngoái, nghệ sĩ 76 tuổi từng nhập viện vì đột quỵ, may mắn qua cơn nguy kịch. Cuối tháng 3, ông phải cấp cứu vì chứng viêm ruột cấp. Diễn viên từng cho biết vì tuổi cao, sức yếu, ông ít đóng phim, chỉ dám nhận những kịch bản phù hợp.
Mai Nhật
Ảnh: VFS, Nhân vật cung cấp