Từ nhiều năm nay, bên cạnh nhiệm vụ sản xuất quốc phòng và sản xuất kinh tế, Nhà máy Z113 (Tổng cục Công nghiệp quốc phòng) được Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ nghiên cứu, chế tạo đạn pháo lễ, phục vụ các ngày lễ lớn của đất nước như: Quốc khánh năm 2005, đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội năm 2010.
Đại tá Hồ Xuân Minh, Phó giám đốc phụ trách kỹ thuật Nhà máy Z113, nhớ lại năm 2012, Bộ Quốc phòng chỉ thị nhà máy sản xuất những quả đạn pháo lễ loại 105 mm giúp nước bạn Campuchia để phục vụ lễ tang của cựu Quốc vương Norodom Sihanouk. Đây là lần đầu tiên nhà máy sản xuất cỡ đạn pháo này.
Thời gian gấp rút cùng những quy định khắt khe nhằm bảo đảm hiệu quả, an toàn ở mức cao nhất khiến đơn vị phải khẩn trương nghiên cứu, chế thử tìm ra phương án sản xuất tối ưu. Cuối cùng, bài toán cũng được giải quyết. Thành công này vừa đảm bảo vị thế của Quân đội nhân dân Việt Nam trước nhân dân Campuchia, vừa giúp nhà máy cùng Viện Vũ khí nghiên cứu, chuyển đổi hình thức thiết kế, khắc phục nhược điểm của đạn pháo lễ trước đây.
Tổng lắp đạn pháo lễ 105 mm cho nước bạn Campuchia dưới sự kiểm tra, giám sát của đoàn lãnh đạo cấp trên. Ảnh: Quân đội nhân dân.
Chia sẻ về việc sản xuất đạn pháo phục vụ 70 năm Quốc khánh 2/9, đại tá Hồ Xuân Minh cho biết, yêu cầu lần này đặt ra là phải cải tiến vỏ đạn; cụm liều mồi để phát hỏa phải chuyển từ chế độ lắp trơn sang chế độ lắp ren và dùng vỏ đồng. Trên cơ sở đạn pháo lễ 105 mm đã sản xuất, đội ngũ cán bộ, công nhân viên nhà máy phải gấp rút chế tạo trang bị, dụng cụ bổ sung, xây dựng tài liệu thiết kế những chi tiết mới, chủ động phân tích, tìm ra phương án sản xuất tối ưu nhất.
Dù gặp phải không ít khó khăn do kế hoạch sản xuất có sự bổ sung và thay đổi, thời gian gấp, một số loại vật tư bán thành phẩm phải mua ở thị trường bên ngoài và vận chuyển cách xa đơn vị hàng trăm cây số, song những người lính thợ Z113 đã hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Sản phẩm đạn pháo lễ 105 mm của Nhà máy Z113 ra đời lần này có vỏ liều bằng đồng, ứng dụng công nghệ gia công ren lần đầu tiên đã chứng minh những ưu điểm vượt trội như: Có thể thay thế được cụm liều mồi và tận dụng vỏ liều sử dụng lại nhiều lần, giúp tiết kiệm chi phí tối đa trong quá trình huấn luyện.
Ngoài ra, nút chặt đầu đạn được làm bằng giấy catton (thay thế cho nút gỗ), giúp tăng độ an toàn khi bắn. Thuốc phóng nguyên bản được thay bằng thuốc phóng cầu, có tốc độ cháy nhanh, cháy sạch trong điều kiện áp suất thấp. Khi bắn pháo lễ chỉ còn ít khói trắng, không còn khói đen...
Nếu quá trình nghiên cứu đòi hỏi sự sáng tạo, cẩn trọng, ý thức trách nhiệm cao thì quá trình tổng lắp cũng là sự đòi không kém. 35 cán bộ công nhân kỹ thuật tham gia tổng lắp được lựa chọn đều có tay nghề vững vàng. Quy trình tổng lắp diễn ra nghiêm ngặt, đòi hỏi độ chính xác và an toàn tuyệt đối. Công tác an ninh cũng được nâng lên mức cao nhất, với nhiều khu vực sản xuất được đặt trong tình trạng “nội bất xuất, ngoại bất nhập” và luôn đặt trong sự “quan tâm” bởi một ban giám sát. Sau 12 ngày quá trình tổng lắp đã hoàn tất (sớm 3 ngày so với kế hoạch).
Sau hơn 2 tháng, quá trình sản xuất đã hoàn tất, đảm bảo thời gian, chất lượng và an toàn. Tất cả sản phẩm đều được bắn thử và nghiệm thu thành công. "Đạn pháo lễ trước đây là loại 122-M30, bán kính an toàn xa (hơn 50 m), rất khói, thuốc phóng không cháy hết, sau khi bắn dọn vệ sinh rất vất vả. Đạn pháo lễ phục vụ lễ kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 năm nay có nhiều cải tiến, độ an toàn cao, giảm khói, thao tác thuận lợi và tiếng nổ đanh giòn", đại tá Hồ Xuân Minh cho biết.
Đến nay, toàn bộ lô hàng đã được bàn giao cho đơn vị bắn - Lữ đoàn Pháo binh Tất Thắng (Binh chủng Pháo binh).
Theo Quân đội nhân dân