"Tỷ lệ bán xăng sinh học E5 RON 92 giảm so với cuối năm 2018", Thứ trưởng Công Thương Đỗ Thắng Hải thừa nhận khi trả lời VnExpress tại cuộc họp báo Chính phủ đầu tháng 5. Ông Hải dẫn số liệu của Bộ Công Thương cho biết, năm 2018 xăng E5 tiêu thụ trên 3,1 triệu tấn, tương đương 42% tổng lượng xăng bán trên thị trường. Song, con số này đã giảm về còn 38% trong 3 tháng đầu năm 2019. Như vậy, sau hơn một năm bán đại trà xăng E5 thay thế xăng khoáng RON 92 thì tỷ lệ tiêu thụ vẫn rất thấp.
Tiêu thụ giảm mạnh, chiết khấu lại thấp nên đã có cây xăng tư nhân hoặc đại lý nhượng quyền bỏ trụ bơm E5 để chuyển bán RON 95. "Đa số khách hàng vào đều hỏi đổ xăng RON 95, nên sau một thời gian dài 'ế' E5, chúng tôi đành phải đổi sang bán đồng loạt RON 95", nhân viên một cây xăng tư nhân ở Hà Đông cho hay.
Trường hợp của cây xăng này không phải cá biệt. Ông Bình – chủ đại lý xăng dầu tại Hà Nội cho biết, tháng trước một cây xăng của ông đã chuyển sang bán hoàn toàn xăng RON 95 do lượng tiêu thụ E5 quá thấp.
"Có tháng cây xăng này chỉ bán được vài trăm lít E5. Cửa hàng thì chật trong khi bảo quản loại xăng này khó khăn hơn, để lâu thì tách nước hoặc nước vào cũng ảnh hưởng chất lượng xăng, nên tôi đành quyết định chuyển bán RON 95", ông chia sẻ.
Nhân viên chuẩn bị bơm xăng E5 RON 92 cho khách hàng tại một đại lý thuộc Petrolimex. Ảnh: Hữu Khoa.
Tỷ lệ bán xăng E5 giảm cũng diễn ra tại các đầu mối xăng dầu lớn. Một đầu mối kinh doanh xăng dầu thừa nhận, tỷ trọng bán xăng E5 cho các thương nhân phân phối, tổng đại lý giảm đáng kể so với cuối năm 2018. Ông cho hay, nếu trước đây lượng bán xăng E5 RON 92 cho các tổng đại lý, đại lý khoảng 50% thì nay chỉ còn trên 30%. "Chúng tôi chỉ duy trì được với cửa hàng trong hệ thống, còn ngoài hệ thống thì do cung cầu thị trường, khó có thể bắt họ mua khi chênh lệch giá thấp", ông chia sẻ.
Ngay như với Công ty TNHH MTV Dầu khí TP HCM (Saigon Petro), tỷ trọng bán xăng E5 RON 92 trong hệ thống doanh nghiệp này từ mức 30,06% cuối năm 2018 đã giảm về dưới 30% những tháng đầu năm 2019. Cụ thể sức tiêu thụ xăng sinh học ở mức gần 26% vào tháng 1, giảm còn xấp xỉ 23% trong tháng 2 và tháng 3 còn gần 20%. "Số liệu này là con số đáng báo động, cho thấy tỷ trọng xăng E5 có chiều hướng tiếp tục giảm", Saigon Petro nêu trong văn bản gửi cấp có thẩm quyền kiến nghị chính sách cho xăng sinh học.
Tâm lý e ngại chất lượng xăng và chưa có thông tin đầy đủ về xăng E5 và giá không hấp dẫn người sử dụng... là nguyên nhân khiến loại xăng này không được người tiêu dùng "chuộng" sau hơn một năm bán đại trà.
Nguyên nhân nữa khiến doanh nghiệp không mặn mà bán xăng E5 RON 92 thời gian qua do "càng bán càng lỗ". Thực tế, xăng sinh học đang xả quỹ bình ổn giá nhiều hơn xăng khoán RON 95. Riêng trong tháng 4, mức xả Quỹ bình ổn với xăng E5 RON 92 hơn 3.540 đồng một lít, trong khi xăng RON 95 khoảng 2.045 đồng một lít. Trong bối cảnh hầu hết doanh nghiệp xăng dầu đang bị âm Quỹ bình ổn và phải đi vay ngân hàng hoặc dùng dòng tiền tự có để bù vào, thì đơn vị nào bán xăng E5 khi mức trích quỹ lớn sẽ càng lỗ.
"Với các doanh nghiệp đầu mối, đơn vị tiêu thụ mạnh mặt hàng E5 thì quỹ bình ổn giá xăng dầu giảm đáng kể và không loại trừ bị âm, trong khi các đầu mối không bán mặt hàng này thì quỹ bình ổn giá được đảm bảo. Điều này sẽ khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh xăng khoáng hơn là xăng sinh học", đại diện Saigon Petro nêu.
Vì thế, doanh nghiệp này đề xuất, cần tạo khoảng cách chênh lệch giá đủ lớn với xăng RON 95 và áp dụng thu thuế bảo vệ môi trường trên giá trị tuyệt đối theo từng loại xăng, ví dụ 500-1.000 đồng một lít, không tính thuế bảo vệ môi trường xăng E5 theo tỷ lệ Ethanol như hiện nay. Mục tiêu của chính sách này là tạo ra chênh lệch giá bán lẻ giữa xăng E5 và RON 95 khoảng 2.000-2.500 đồng một lít.
"Vấn đề ở đây là tâm lý chưa tin dùng và muốn vượt được ngưỡng tâm lý này thì phải tạo ra chênh lệch đủ lớn giữa xăng sinh học và xăng khoáng", lãnh đạo một doanh nghiệp đầu mối phía Nam nói.
Thừa nhận bất cập này, ông Đỗ Thắng Hải cũng cho rằng, mức thuế bảo vệ môi trường thu trên mỗi lít xăng E5 RON 92 chỉ thấp hơn xăng khoáng 200 đồng là "không khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn xăng E5". Chưa kể vẫn còn nhiều băn khoăn về chất lượng mặt hàng này.
"Hiện thuế bảo vệ môi trường với xăng E5 được tính bằng 95,1% mức thuế xăng khoáng là chưa hợp lý. Cần cân nhắc đưa ra mức thuế bảo vệ môi trường với xăng E5 dựa theo mức độ khí phát thải (75-80% mức thuế với xăng khoáng) thay vì cách tính cơ học bằng 95,1% như hiện nay", ông Hải nhấn mạnh.
Anh Minh