Trong buổi thảo luận về tình hình kinh tế xã hội của Quốc hội diễn ra sáng 9/6, đại biểu Phạm Trọng Nhân, đoàn tỉnh Bình Dương đã có những trăn trở khi nhìn nhận về hiện tượng trên thị trường đang diễn ra các thương vụ mua bán - sáp nhập và thâu tóm của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), đặc biệt là trong lĩnh vực bán lẻ.
Theo ông, hiện tượng này tạo ra nhiều nguy cơ cho khối doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa. Khi các hệ thống siêu thị nằm trong tay nhóm doanh nghiệp FDI, các sản phẩm của nền sản xuất nội địa sẽ khó khăn hơn trong quá trình tham gia vào chuỗi cung ứng lớn.
Hiện tượng các doanh nghiệp FDI đẩy mạnh thâu tóm hệ thống phân phối và các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất tạo ra nhiều nguy cơ cho khối doanh nghiệp trong nước. |
Năm 2016, Việt Nam đã tăng 5 bậc trong bảng xếp hạng về quy mô thị trường bán lẻ, kéo theo sự nhòm ngó của các "ông trùm" bán lẻ quốc tế.
Từ tháng 4/2014, khi Việt Nam chưa mở cửa hoàn toàn thì 3 tập đoàn bán lẻ lớn của nước ngoài đã cam kết rót hàng tỷ USD để đầu tư vào lĩnh vực này. Tập đoàn Aeon của Nhật Bản cho biết kế hoạch đến năm 2020 sẽ xây dựng 20 trung tâm thương mại lớn với tổng vốn đầu tư 1,5 tỷ USD. Lotte của Hàn Quốc cũng đặt mục tiêu xây dựng 60 trung tâm thương mại trị giá 3,2 tỷ USD, hay Berli Jucker (BJC) của Thái Lan thâu tóm hệ thống siêu thị Metro.
Hai năm gần đây cũng chứng kiến nhiều vụ thâu tóm giữa doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong nước, như Central Group mua lại 49% cổ phần của Nguyễn Kim và sau đó là thương vụ thâu tóm chuỗi Big C với giá khoảng 1 tỷ euro. Ngoài ra, các doanh nghiệp nước ngoài cũng đang gia tăng sức ảnh hưởng trong lĩnh vực sản xuất và chế biến thực phẩm, như tập đoàn CP của Thái Lan hiện đã nắm giữ 50% thị phần cung cấp trứng, 30% thị phần gà thịt và 70% thị phần thức ăn chăn nuôi của Việt Nam.
Theo đại biểu đoàn Bình Dương, việc các doanh nghiệp FDI giữ một vị thế rất cao trong hệ thống phân phối bán lẻ, sản xuất sẽ tạo ra áp lực rất lớn cho các doanh nghiệp nội địa và thị trường bán lẻ.
"Sau khi thâu tóm, các chương trình xúc tiến chỉ dành cho hàng chính quốc được nhiều hệ thống thực hiện, trong khi hàng hóa Việt Nam bị o ép. Các cửa hàng của Thế giới Di động rời khỏi hệ thống Big C, hay Minh Long rút khỏi Metro là ví dụ. Một thị trường có tăng trưởng cao như Việt Nam, nhưng chúng ta ngậm ngùi nhìn người Việt tiêu dùng hàng ngoại", ông Nhân chia sẻ.
Tuy nhiên, sự chênh lệch về tiềm lực khiến các doanh nghiệp nội "tự cứu mình" là điều rất khó, đặc biệt khi nhóm doanh nghiệp sản xuất đa phần là các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, hoạt động đơn lẻ, thiếu sự liên kết.
Do đó, theo ông Nhân, việc phát triển thị trường bán lẻ trong nước cần có kế hoạch cụ thể, giám sát dưới góc độ chính sách nhằm đẩy lùi các chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh. Chính phủ cũng cần xây dựng các giải pháp cụ thể hỗ trợ doanh nghiệp nội địa. Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là nỗ lực từ chính bản thân các doanh nghiệp.
"Câu chuyện bó đũa vẫn còn nguyên giá trị đối với các doanh nghiệp nội trên thị trường bán lẻ. Để chống lại các tập đoàn lớn nước ngoài, bản thân các doanh nghiệp nội địa nếu không đủ quy mô thì phải xây dựng liên doanh, liên kết với nhau nhằm phát huy tốt nhất thế mạnh vốn có", ông Nhân nhấn mạnh.
Minh Sơn