Chiều 26/10, Quốc hội thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), tập trung vào việc Liên đoàn Lao động Việt Nam có nên xây nhà ở xã hội. Trước đó, Chính phủ và Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đề xuất Tổng liên đoàn là cơ quan chủ quản đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê, sử dụng nguồn vốn tài chính công đoàn.
Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu tại kỳ họp trước, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết do nhiều ý kiến khác nhau nên dự thảo lần này đề xuất hai phương án để đại biểu thảo luận.
Phương án một, Tổng liên đoàn là cơ quan chủ quản đầu tư dự án nhà ở xã hội để cho thuê, giới hạn phạm vi để nâng cao tính khả thi. Phương án hai là Tổng liên đoàn báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định thí điểm chính sách này trong một thời hạn nhất định, nếu phát huy hiệu quả mới quy định trong Luật.
Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Phó đoàn Yên Bái) đồng tình với phương án Tổng liên đoàn là cơ quan chủ quản dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội chỉ bằng nguồn tài chính công đoàn. Nhà sẽ dành cho công nhân, người lao động được hưởng chính sách nhà ở xã hội cho thuê.
Theo ông Luận, trong bối cảnh nguồn lực nhà nước còn hạn chế, các doanh nghiệp chưa mặn mà với đầu tư nhà ở xã hội thì việc này là cần thiết, phát huy nguồn lực phát triển xã hội theo đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước. Sự tham gia của Tổng liên đoàn cũng tăng cường các nguồn lực đầu tư, giúp công nhân nâng cao điều kiện sống, sinh hoạt, làm việc, bảo đảm an sinh xã hội.
Tuy nhiên, đại biểu tỉnh Yên Bái đề nghị có các giải pháp cân đối nguồn lực để đảm bảo tính khả thi của dự án đầu tư do đây là dự án nhà ở cho thuê, vốn đầu tư lớn nhưng thời gian thu hồi vốn dài. Đồng thời, cơ quan chức năng cần sửa đổi, bổ sung quy định liên quan trong một số luật, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ để Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam có cơ sở thực hiện.
"Tôi đề nghị Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam có những cơ chế, chính sách hợp lý để quản lý, thực hiện việc đầu tư và cho thuê nhà ở xã hội để nâng cao hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí nguồn lực", ông Luận nói.
Chung ý kiến, đại biểu Bế Minh Đức (Phó đoàn Cao Bằng) nói phương án một là hợp lý và Nhà nước cần tạo cơ chế để Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò, thể hiện thế mạnh trong thu hút, tập hợp người lao động.
Khu nhà ở công nhân Khu công nghiệp Hòa Cầm tại thành phố Đà Nẵng. Ảnh: Văn Đông
Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Phó đoàn chuyên trách tỉnh Nam Định) lại cho rằng lý do Tổng liên đoàn Lao động xây nhà xã hội để thu hút đoàn viên vào công đoàn là chưa hợp lý. Khi có các tổ chức đại diện cho người lao động hình thành (ngoài Tổng liên đoàn Lao động), họ có thể sử dụng nhiều công cụ vật chất hấp dẫn hơn để thu hút đoàn viên, như cho thuê nhà với giá thấp hơn.
"Khi tình trạng này xảy ra, rõ ràng công cụ, biện pháp chúng ta đưa ra trong Luật Nhà ở lần này sẽ mất tác dụng. Tôi đề nghị chọn phương án hai, chưa quy định cho Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản về việc xây dựng nhà ở xã hội", ông Dũng nói.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hiệu phó trường Đại học Kinh tế quốc dân) phân tích, công đoàn là đại diện tiếng nói cho người lao động, nếu trở thành chủ đầu tư, khi nhà có vấn đề thì ai sẽ là người đại diện cho người lao động để nói lên tiếng nói đó? "Tôi đồng ý công đoàn có thể được đầu tư nhà ở cho người lao động nhưng chỉ là những dự án mẫu để làm điển hình và làm để công đoàn lấy cơ sở so sánh, có tiếng nói với các lực lượng khác", ông Cường nói.
Phó chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Tháp Phạm Văn Hòa nói nguồn vốn của Tổng liên đoàn Lao động hiện nay chỉ có trên 30.000 tỷ đồng. Số tiền này không đủ để xây dựng nhà ở cho công nhân và cần sự hỗ trợ từ ngân sách, nhưng luật quy định chỉ được sử dụng vốn hiện có. Vì vậy, ông đề xuất ban soạn thảo nghiên cứu kỹ.
Đại biểu Tô Văn Tám (Thường trực Ủy ban Pháp luật) cho biết theo pháp luật hiện hành, việc xây nhà ở để bán, cho thuê, thuê mua thuộc về các tổ chức kinh tế, có giấy phép đăng ký kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực nhà ở. Việc giao cho một cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội làm chủ đầu tư dự án nhà xã hội chưa phù hợp với yêu cầu tách chức năng quản lý Nhà nước, chính trị - xã hội với chức năng sản xuất kinh doanh. "Cần cân nhắc kỹ và chưa đưa nội dung này vào trong luật", ông Tám nói.
Đại biểu Tô Văn Tám (Thường trực Ủy ban Pháp luật) phát biểu chiều 26/10. Ảnh: Media Quốc hội
Giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết Ủy ban ủng hộ Tổng liên đoàn thực hiện vai trò để chăm lo quyền, lợi ích hợp pháp cho người lao động, nhất là về an sinh xã hội. Ủy ban sẽ tiếp thu các ý kiến, nếu có quy định vấn đề này sẽ đề nghị sửa đổi đồng bộ ở Luật Đất đai và Luật Kinh doanh bất động sản; quy định chặt chẽ để Tổng liên đoàn có cơ sở thực hiện.
Theo Luật Nhà ở 2014, chủ thể phát triển nhà ở xã hội gồm nhà nước; doanh nghiệp, hợp tác xã; hộ gia đình, cá nhân, không có Tổng liên đoàn Lao động. Quốc hội sẽ biểu quyết, thông qua dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) vào ngày 27/11.