Ngày 17/3, ông Nguyễn Trọng Đường, cựu Vụ phó, cựu Giám đốc Trung tâm ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam VNCERT, bị TAND Hà Nội xét xử về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.
Trong 12 bị cáo đồng phạm có bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC) - người bị xét xử vắng mặt trong vụ án thứ 5 liên tiếp, đều liên quan các sai phạm mua sắm công.
Tại vụ án này, ông Đường bị cáo buộc khi làm giám đốc VNCERT, đơn vị trực thuộc Cục An toàn thông tin, đã "chỉ đạo cấp dưới thực hiện hành vi thông thầu" với AIC, gây thiệt hại hơn 17 tỷ đồng. Đây là số tiền chênh của giá các thiết bị, do AIC nâng khống và được VNCERT thanh toán.
Bị cáo Nguyễn Trọng Đường tại tòa. Ảnh: Danh Lam
Khai tại tòa hôm nay, ông Đường nhận trách nhiệm của người đứng đầu, nhưng xin trình bày về bối cảnh khi đó.
Bị cáo khai, tháng 10/2016, VNCERT triển khai dự án mua sắm trang thiết bị theo dõi, phân tích sự cố, tấn công an toàn thông tin mạng trên một số kênh kết nối Internet quốc tế.
Mục tiêu đầu tư nhằm đảm bảo khả năng giám sát, phân tích dữ liệu 1.000 sự cố, 60 trang/Cổng thông tin điện tử phục vụ Chính phủ điện tử, phân tích, giải mã, phát hiện tấn công mạng...
Song trước khi có quyết định cho VNCERT xây dựng dự án, ông có dự buổi họp do Bộ trưởng Thông tin Truyền thông khi đó là ông Trương Minh Tuấn chủ trì. Tại đây theo lời khai của ông Đường, ông Tuấn giới thiệu Công ty AIC trình bày hệ thống giám sát an toàn mạng có giá 300 tỷ đồng
"Bộ trưởng Tuấn chỉ đạo AIC là đối tác của bộ, yêu cầu các đơn vị phải hợp tác và xem xét mua hệ thống", ông Đường khai và cho hay sau đó thấy giá quá cao, không tương thích với hệ thống hiện có của VNCERT, gây lãng phí nên từ chối mua.
"Bị cáo từng cam đoan với bộ trưởng là tiền đầu tư như vậy chỉ dưới 100 tỷ, do đó đã yêu cầu tổ công tác khống chế danh mục đầu tư không quá 100 tỷ đồng, chứ không chỉ đạo hợp tác với AIC", ông Đường khai.
Khi trình văn bản đề nghị Bộ Tài chính cấp vốn, ông Đường khẳng định VNCERT trình phương án nâng cấp hệ thống hiện có, tổng chi phí 95 tỷ đồng. Song trong văn bản cấp trên gửi Bộ Tài chính, vẫn yêu cầu cấp 300 tỷ đồng, "gây áp lực rất lớn cho VNCERT".
Nhiều lần nhắc việc "bị áp lực" do có chỉ đạo từ ông Tuấn, ông Đường khai sau đó vẫn kiên quyết thuyết phục lãnh đạo theo phương án 95 tỷ đồng.
Ông Đường nói không chỉ đạo cấp dưới, nhưng có truyền đạt lại là "AIC là đối tác của bộ trưởng giới thiệu". Ông thừa nhận khi nói như vậy có nghĩa là "anh em cấp dưới sẽ hiểu là phải tạo điều kiện cho AIC".
Chủ tọa hỏi "toàn bộ các chỉ đạo của ông Trương Minh Tuấn, có văn bản nào không", song ông Đường khai "tất cả chỉ là chỉ đạo miệng".
Về vấn đề này, cáo trạng xác định, ông Trương Minh Tuấn khai có biết Nguyễn Thị Thanh Nhàn từ cuối năm 2016, nhưng không chỉ đạo ông Đường phối hợp với Vụ kế hoạch Tài chính tạo điều kiện cho Công ty AIC tham gia đấu thầu và trúng thầu. Quá trình điều tra ngoài lời khai của Nguyễn Trọng Đường về việc hiểu ý ông Tuấn chỉ đạo cho Công ty AIC trúng thầu, không có tài liệu khác chứng minh nên cơ quan tố tụng chưa đủ căn cứ để xem xét trách nhiệm hình sự.
Với việc phân bổ vốn dự án, kết quả điều tra xác định có dấu hiệu sai phạm, tuy nhiên hậu quả thiệt hại vụ án do hành vi vi phạm quy định về đấu thầu gây ra và không có mối quan hệ nhân quả với việc phân bổ vốn.
Mặt khác, bị cáo chính của vụ án là Nguyễn Thị Thanh Nhàn đang bỏ trốn nên chưa làm rõ được có hay không hành vi tiêu cực trong việc đề xuất xin vốn.
Tại tòa, chủ tọa cho hay khi nào bắt được bà Nhàn sẽ xem xét việc này.
Các bị cáo tại tòa. Ảnh: Danh Lam
Vì bất cứ lý do gì, nhận tiền là sai
Sau khi dự án kết thúc, cuối năm 2019, ông Đường cho hay, được Phó Tổng giám đốc AIC, bị cáo Nguyễn Hồng Sơn (đang bỏ trốn) gọi điện nói muốn đến VNCERT tặng quà Tết. "Bị cáo từ chối nhưng AIC vẫn đến", ông Đường khai.
Theo đó, AIC gửi gói quà Tết qua lễ tân và được lễ tân VNCERT đưa lại cho ông Đường. Thấy bên trong túi quà có tiền, ông Đường nói đã gọi cho Sơn nói đến cầm tiền về. Song Sơn từ chối nói đó tiền cảm ơn VNCERT đã "bảo vệ an toàn thông tin cho AIC trong 2 năm và đào tạo huấn luyện cho đội ngũ AIC về an toàn mạng", cựu vụ phó khai.
Ông nhận thức "vì bất cứ lý do gì thì nhận tiền cũng là sai", nhưng sau khi nói mà Sơn không đến nhận lại tiền về thì đã chuyển toàn bộ cho kế toán chi cho hoạt động chung. Tết 2019, tiền đó được phân bổ vào quỹ để chia thưởng Tết cho anh em, trong đó ông Đường được 200 triệu đồng.
Về các sai phạm khác trong quá trình thực hiện dự án, ông Đường nhận sai khi cho Công ty Khang Phát vào làm đơn vị tư vấn khi chưa có quyết định chỉ định thầu, nhưng do được cấp dưới giới thiệu.
Về việc các thiết bị mua sắm bị AIC nâng khống 40% giá nhưng vẫn được trúng thầu và thanh toán đầy đủ, ông Đường nói danh mục thiết bị được Tổ công tác lập, bị cáo không tham gia, nhưng không chỉ đạo, không trao đổi gì với AIC về danh mục này. Ông "không biết là giá các thiết bị cao hơn bình thường", sau này làm việc với cơ quan điều tra mới biết.
"Với trách nhiệm người đứng đầu, bị cáo nhận sai nhưng thực tế là vậy", ông trình bày.
VKS cáo buộc, ông Đường phân công cấp dưới tại VNCERT phối hợp cùng với Công ty Khang Phát và nhân viên AIC khảo sát hiện trạng, tập hợp nhu cầu mua sắm thiết bị.
Bà Nhàn chỉ đạo nhân viên AIC liên hệ khảo giá thiết bị để cộng thêm 40% để ra giá dự toán và thống nhất với VNCERT đưa vào Báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án.
Tháng 6/2017, khi dự án được phê duyệt, bà Nhàn phân công nhân viên liên hệ với ông Đường để trao đổi, xây dựng hồ sơ mời thầu đảm bảo cho AIC trúng thầu.
Công ty Khang Phát tiếp tục được VNCERT chỉ định là đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu.
Khi lập hồ sơ mời thầu, theo chỉ đạo của ông Đường, Khang Phát sử dụng danh mục thiết bị, phần mềm đã thống nhất với Công ty AIC, loại bỏ thông tin nguồn gốc, xuất xứ.
Để đảm bảo tiến độ xây dựng hồ sơ mời thầu, ông Đường cũng chỉ đạo cấp dưới bàn bạc, thống nhất với nhân viên AIC xây dựng hồ sơ mời thầu, tạo lợi thế cho AIC trúng thầu.
Dù đã đăng tải thông báo mời thầu trên báo song 2 ngày sau, các bị cáo thuộc ban quản lý dự án vẫn thống nhất chỉnh sửa yêu cầu kỹ thuật trong hồ sơ mời thầu, tạo thêm lợi thế cho Công ty AIC trúng thầu, VKS cáo buộc.
Bà Nhàn chỉ đạo Công ty Mopha làm "quân xanh" dự thầu, đồng thời chỉ đạo nhân viên AIC làm khống tài liệu thể hiện năng lực chuyên môn trong lĩnh vực công nghệ thông tin (tăng thời gian làm việc của nhân sự chủ chốt).
Kết quả có 3 nhà thầu nộp hồ sơ gồm AIC, Mopha và ETC song cả 3 nhà thầu đều không đáp ứng yêu cầu đánh giá về năng lực hợp đồng và nhân sự chủ chốt nên chưa đủ điều kiện để đánh giá hồ sơ đề xuất về kỹ thuật.
Song ông Đường đã chỉ đạo cấp dưới báo cho các công ty tiếp bổ sung tài liệu và gửi văn bản để hợp thức hồ sơ. Kết quả đánh giá, Công ty AIC trúng thầu gói 70,6 tỷ đồng.
Thực tế VKS xác định gói thầu chỉ được định giá hơn 53 tỷ đồng. Do đó, hành vi gian lận thầu của các bị cáo đã gây thiệt hại cho Nhà nước 17,2 tỷ đồng, cáo trạng nêu.
Phiên tòa tiếp tục chiều nay, dự kiến kéo dài 8 ngày.
Thanh Lam