Tôi sinh ra tại huyện Đại Lộc (Quảng Nam), nơi mà hằng năm có ít nhất một trận bão hoặc cơn lũ. Dân quê tôi luôn ở trạng thái sẵn sàng ứng phó, đó cũng là lý do nhà cửa ở đây hầu như có gác hoặc xây kiên cố, dù gia cảnh nhiều người còn khó khăn.
Lũ về thì mùa màng năm sau mới được phù sa bồi đắp tốt chứ không hẳn tiêu cực hoang tàn. Mỗi khi trời chuyển mưa, dân quê đã biết dự đoán có lũ về hay không. Tất nhiên lũ to nhỏ còn do thiên nhiên, nhưng vẫn chủ động chuẩn bị mớ gạo, cá mắm để đủ chống đói trong thời gian cả tuần.
Mỗi lần lũ quét, đài báo thiệt hại hàng tỷ, cứu trợ hàng tỷ này tỷ nọ... nhưng đến tay dân cũng không có gì nhiều hơn mì tôm, gạo (có khi gạo mốc), nước mắm...
Năm 1999 trận lũ lịch sử, tôi đi nhận gạo một lần bị gạo mốc, lần thứ hai nhận được 1,5 gói mì tôm vì lý do nhà 3 khẩu, mỗi người nửa gói. Tôi luôn tự hỏi: Sao ai cũng đi cứu trợ bằng mì tôm? Hay làm cho có phong trào?
Như làng tôi ở nước chỉ ngâm thôi, đường bê tông hoá không có gì gọi là thiệt hại. Lũ ngâm 1-2 ngày là bình thường. Khổ nhất của lũ là dọn nhà, khiêng đồ và dọn bùn non.
Thường mất mát lớn nhất và thiệt hại sau lũ là hoa màu, vật nuôi và ô nhiễm môi trường. Làm gì đến nỗi bà con làng tôi đói mà phát mì tôm? Sao không xác định được ai hay khoanh vùng nào đang đói, cần thực phẩm cứu đói khẩn? Cũng giá trị tương đương thùng mì tôm thì sao không qui đổi các vật dụng hay nhu yếu phẩm khác phù hợp từng khu vực. Cụ thể, nơi bị quét nặng hãy cho thực phẩm mì, gạo, dầu hoặc nơi chỉ bị ngâm thì nên cho giống...
Mỗi lần lũ rút xong các xe từ thiện mì tôm về phát và hài hước hơn như hôm nay, tôi xem hình ở quê gửi lên mỗi nhà một thùng mì tôm kèm ổ bánh mì, trong khi làng tôi rõ ràng không bị cô lập hay đói. Sao họ không dành những phần quà này đến những vùng cần khẩn cấp hơn, các vùng thật sự bị mưa đói những ngày qua và đang ngóng chờ?
>> Hàng trăm người đến gần cửa xả lũ chụp ảnh tự sướng
Từ thiện là tốt, tương trợ là tốt nhưng mảng tối sau lưng đó là gì? Làm cho khoẻ, cho nhanh để được tiếng đùm bọc nên cứ mua mì tôm, không cần biết chỗ đó có nhất thiết phải cứu trợ không? Dân có cần không?
Xin đừng phát đại trà, hãy để dành những phần quà tới tay những hoàn cảnh thật sự khó khăn. Cứu đúng nơi và đúng người, đúng việc.
Một số mong muốn thiết thực của người dân sau bão lụt nếu có thể ngoài mì tôm:
1. Tập trung cho các vùng lũ mỗi huyện vài xe phun nước rửa đường và thông thoáng đường xá cho con trẻ đến trường.
2. Dồn tiền tặng mỗi xã vùng lũ vài máy phát điện, cho dân dùng liên lạc thông tin khi nước rút. Đặt mỗi cụm một máy cho bà con dùng trong khi chờ điện cao thế.
3. Cho mỗi gia đình vùng lũ vài chục thùng nước sạch (loại 20 lít) dùng nấu và uống trong khi chờ khơi trong giếng. Ví như một thùng mì thì nên cho 4 thùng nước 20 lít (tương đương nhau, mỗi thùng nước chỉ 10.000 đồng),
4. Cho mỗi hộ đèn sạc dự phòng để phục vụ đêm hôm mất điện. Một cái đèn sạc khoảng tương đương 2-3 thùng mì tôm. Những mạnh thường quân vừa và nhỏ vẫn có thể mua vì kinh phí không quá cao .
>> Đi từ thiện, gặp người nghèo đang đánh bạc
5. Nếu có thể thì cho dân tiền mặt để họ tự mua thứ cần (ít nhiều tuỳ lòng), giúp các gia đình neo đơn, hộ nghèo trong làng. Các bạn không nên phát đại trà, ai cũng có phần cho vui.
6. Cho mỗi làng cái ghe nhôm, phao và áo phao để cứu hộ hoặc cho tủ thuốc y tế... Mỗi áo phao bằng 2 thùng mì; một tủ thuốc, túi thuốc bằng một thùng mì. Cho mỗi nhà vài đôi ủng đi khỏi lở loét nước ăn chân; thuốc y tế thường cần là tiêu chảy, băng cá nhân, thuốc sát trùng, dầu, thuốc trị nấm viêm da (quy đổi các loại thuốc này bằng một thùng mì tôm mỗi phần).
7. Cho mỗi trường học một máy bơm công suất to hoặc một máy phát điện cho thầy cô đỡ vất vả quét dọn bùn non khi nước rút.
8. Cho người già các phiếu khám sức khoẻ, thuốc bổ và điều trị theo dõi miễn phí cho trẻ em và người già tại vùng ngập lụt.
9. Có chế độ hỗ trợ đặc biệt cho gia đình người chết, hỗ trợ con em họ đến trường hoặc nuôi đủ 18 tuổi. Lo cho người ở lại, hỗ trợ mai táng kịp thời.
10. Hỗ trợ các gia đình bị thiệt hại về giống và vật nuôi, tái đàn hoặc cho vốn ban đầu.
Tôi thấy bao nhiêu thứ không làm, sao các đoàn cứ chạy xe ầm ầm về làng, nhà nhà vui vẻ nhận thùng mì tôm trong khi họ không bị đói, nhưng vì cho thì dân họ nhận thôi.
Có nhiều thứ để hỗ trợ, cớ sao cứ là mì tôm, nước mắm? Những nhu yếu phẩm này dân họ mua trữ trong nhà rồi. Mỗi đoàn có nguồn quỹ to nhỏ khác nhau, nhiều cho kiểu nhiều, ít cho kiểu ít nhưng nên phù hợp.
Mong các tấm lòng hảo tâm khi đi làm từ thiện hãy mang giá trị trao đúng nơi, đúng người và đúng hoàn cảnh, lúc đó xã hội mới được cứu rỗi. Đừng làm vì hình ảnh mà hãy vì mỗi hoàn cảnh cần giúp đỡ thật sự và hỗ trợ phù hợp. Các bạn đã vượt đường sá xa xôi đến giúp dân thì hãy giúp đúng người, đúng việc để những tấm lòng và món quà trao đi thật sự ý nghĩa, tránh lãng phí.
Tôi rất mong các anh chị bạn bè khi làm từ thiện hãy tìm hiểu thực trạng và mong muốn của dân vùng lũ. Được quan tâm ai cũng quý, trân trọng lắm, cũng ấm lòng nhưng được hỗ trợ đúng nhu cầu thì sẽ tốt hơn biết nhường nào.
>> Xem thêm: Chàng trai bơi một giờ ở kênh 'đen' Nhiêu Lộc để làm từ thiện
Chia sẻ bài viết của bạn tại đây.
