Xuất phát từ Mỹ hôm 3/3, Peter Mathews cùng vợ Christina Mathews vượt hơn 13.000 km đến Hà Tĩnh bằng các chuyến bay kéo dài hơn 24 tiếng. 9h sáng 5/3, vợ chồng cựu binh tới gia đình ông Hà Huy Mỳ, 63 tuổi, người cháu ở thôn Cao Thắng, xã Kỳ Xuân đang thờ cúng liệt sĩ Cao Văn Tuất.
Đặt hai bông hồng khô lên bàn thờ và thắp hương cho liệt sĩ Cao Văn Tuất, Peter Mathew nói: "Tôi mong sự có mặt của mình sẽ giúp xoa dịu phần nào mất mát, nỗi đau của gia đình".
Peter Mathew (giữa) đến nhà ông Hà Huy Mỳ, người đang thờ liệt sĩ Cao Văn Tuất, sáng 5/3. Ảnh: Đức Hùng
Ông Mỳ giới thiệu với cựu binh Mỹ Giấy chứng nhận huân chương và Sổ liệt sĩ, những hiện vật còn sót lại của anh Cao Văn Tuất. Qua thời gian, mọi thứ đã thất lạc, di ảnh không có. Vì vậy cuốn sổ là kỷ vật thiêng liêng, gia đình sẽ lưu giữ cẩn thận để giáo dục các thế hệ con cháu, đồng thời hy vọng sổ cung cấp một số tư liệu để tìm được mộ liệt sĩ.
Sau 20 phút trò chuyện, uống nước chè xanh, ăn kẹo cu đơ - đặc sản Hà Tĩnh, Peter Mathews cùng vợ và người thân liệt sĩ Cao Văn Tuất lên hội trường xã Kỳ Xuân, cách nhà ông Mỳ hơn 2 km, để dự buổi lễ tiếp nhận sổ ghi chép do UBND huyện Kỳ Anh tổ chức.
Peter Mathew nói rất mệt sau nhiều chặng bay kéo dài, nhưng nghĩ tới việc được trả lại sổ ghi chép thì "mọi mệt mỏi tan biến". Ông nhặt được cuốn sổ ghi thông tin về Cao Xuan Tuat, xóm Cao Thắng, xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, trong trận chiến ở đồi 724, Đăk Tô, tháng 11/1967, nhưng không giao nộp cho cấp trên.
"Tôi chú ý đến những hình vẽ rất nghệ thuật cùng nét chữ, tự nhủ cuốn sổ không hề liên quan gì đến cuộc chiến. Tôi muốn giữ lại, tìm hiểu xem liệu chủ nhân cuốn sổ còn sống không. Tôi cất sổ vào thùng, có lúc không xem lại suốt 10 năm và chưa bao giờ xem đó là vật của mình", Peter Mathews nói.
Peter Mathews đến nhà liệt sĩ Tuất thắp hương, trao sổ ghi chép cho đại diện gia đình. Video: Đức Hùng
Theo Peter Mathews, năm 2022, tình cờ gặp người có hai con nuôi gốc Việt, ông nhờ dịch một vài trang trong sổ, biết được thông tin về anh Cao Xuan Tuat. Cựu binh đăng thông tin trên mạng xã hội, bắt đầu hành trình tìm thân nhân của người lính Việt Nam từ cuối tháng 1/2023.
Mọi việc gặp nhiều thuận lợi khi ông Trần Nhật Tân, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Hà Tĩnh, đã liên hệ với Peter Mathews trao đổi thông tin. Từ dữ liệu cựu binh Mỹ gửi, ông Tân cung cấp cho cơ quan chức năng xác minh, cuối cùng nhận định Cao Xuan Tuat và liệt sĩ Cao Văn Tuất ở thôn Cao Thắng, xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh là một. Ông Tuất sinh năm 1942, nhập ngũ năm 1963, hy sinh năm 1967 khi chưa có vợ con.
Đọc câu chuyện về cựu binh Peter Mathews trên VnExpress, hãng Hàng không quốc gia Việt Nam - Vietnam Airlines đã tặng vợ chồng ông cặp vé khứ hồi hạng thương gia từ Mỹ sang Việt Nam để hoàn thành tâm nguyện.
Peter Mathews trao sổ ghi chép cho bà Cao Thị Nồng, em gái liệt sĩ Cao Xuân Tuất, tại hội trường xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh. Ảnh: Đức Hùng
Bà Dương Thị Vân Anh, Phó chủ tịch huyện Kỳ Anh, cảm ơn nhiều đơn vị, cá nhân đã tài trợ, kết nối để Peter Mathews đến Hà Tĩnh. "Kỷ vật là cầu nối để hàn gắn vết thương chiến tranh, hướng tới cuộc sống tốt đẹp. Chính quyền sẽ đồng hành cùng gia đình gìn giữ cuốn sổ để phát huy truyền thống gia đình, tiếp tục cuộc sống tươi đẹp mà sinh thời liệt sĩ Tuất hằng mong muốn", bà Vân Anh nói.
Kết thúc buổi lễ, Peter Mathews lấy cuốn sổ, trao cho bà Cao Thị Nồng, 78 tuổi, em gái liệt sĩ Tuất. "Trở về từ cuộc chiến, tôi mất nhiều thời gian mới mở lòng. Hôm nay tôi đã nhẹ nhõm hơn khi gặp thân nhân người lính. Một số người từng hoài nghi, nhưng sau khi tôi cho xem các trang viết trong cuốn sổ, sự hoài nghi tan biến, không còn thù địch, thay vào đó là mối quan hệ bạn bè", Peter nói.
Peter Mathews cùng vợ nhận quà kỷ niệm là chiếc nón lá và quyển sách từ lãnh đạo huyện Kỳ Anh. Sau buổi hôm nay, vợ chồng ông sẽ đi thăm ngã ba Đồng Lộc, sau đó bay vào TP HCM và tối 11/3 trở về Mỹ.