Sau 5 ngày xét hỏi, chiều 19/8, cơ quan công tố công bố bản luận tội và đề nghị mức án với 28 bị cáo trong đại án sai phạm tại hai lô "đất vàng" tại tỉnh Bình Dương.
Cựu bí thư Tỉnh ủy, Trần Văn Nam, bị VKSND Hà Nội đề nghị hình phạt 9-10 năm tù về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.
Ông Nam là cán bộ trải qua nhiều vị trí trước khi giữ chức cao nhất ở Bình Dương. "Lẽ ra với vị trí, sự phấn đấu và sự tin tưởng của nhân dân, ông Nam phải chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật. Song trong vụ án này, ông có động cơ vụ lợi, vun vén cho cục bộ ở địa phương để xảy ra sai phạm", bản luận tội nêu.
Khi phát hiện các sai phạm, ông Nam bị cáo buộc không ngăn chặn mà còn "bao che và chỉ đạo cấp dưới" làm các văn bản để hợp thức hóa. Cựu bí thư cũng đồng tình với tham mưu về các sai phạm về đất đai của cấp dưới, chấp thuận cho áp đơn giá thấp hơn khi giao 43 ha và 145 ha đất cho doanh nghiệp, dẫn đến nhà nước thất thoát hơn 761 tỷ đồng.
Cùng tội danh, cựu chủ tịch tỉnh Bình Dương Trần Thanh Liêm cũng bị đề nghị 9-10 năm tù. Bản luận tội nêu, ông Liêm biết khu đất 145 ha đã được tỉnh phê duyệt phương án sử dụng, kế thừa vào giá trị tài sản Tổng công ty SX-XNK Bình Dương sau cổ phần hóa.
Ông Liêm cũng viết việc lô đất bị đưa vào góp vốn tại liên danh công ty tư nhân, song vẫn ký quyết định không đưa khu đất này vào giá trị doanh nghiệp sau cổ phần hóa, gây thất thoát cho Nhà nước hơn 4.000 tỷ đồng.
VKS nhận định, trong vụ án, có nhóm bị cáo có quan hệ thân hữu trong gia đình đã cùng nhau thực hiện hành vi phạm tội, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng về kinh tế, làm thất thoát tài sản Nhà nước.
Ông Nguyễn Văn Minh, cựu Chủ tịch HĐQT Tổng công ty SX- XNK Bình Dương, với cáo buộc phạm tội với vai trò chủ mưu, bị VKS đề nghị mức án cáo nhất trong 28 bị cáo, 29-30 năm tù. Trong đó 14-15 năm tù với tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí và 15-16 năm với tội Tham ô tài sản.
Suốt thời gian dài, ông Minh đã lợi dụng chức vụ và với động cơ vụ lợi để tạo điều kiện cho người thân trong gia đình thực hiện hành vi phạm tội. Ông Minh còn chỉ đạo cấp dưới thực hiện các hành vi phạm tội, cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý tài sản, cơ quan công tố cáo buộc.
VKS đề nghị HĐXX tuyên theo hướng trả lại hai khu đất về chủ sở hữu là Tỉnh uỷ Bình Dương để xử lý theo quy định. Bởi vậy, VKS đề nghị không yêu cầu các bị cáo có sai phạm liên hai khu đất này phải bồi thường thiệt hại.
Về nghĩa vụ tài chính khi giao hai khu đất cho Tổng công ty 3/2 với giá thấp hơn tại thời điểm giao đất khiến đơn vị này được hưởng lợi, VKS đề nghị Tổng công ty 3/2 phải hoàn thành nốt phần nghĩa vụ tài chính còn lại là nộp hơn 560 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước.
>>Mức án VKS đề nghị cho 28 bị cáo
Trong 5 ngày xét hỏi vừa qua, cựu bí thư Nam ban đầu khẳng định không bao che cho doanh nghiệp làm sai. Việc ký duyệt giá thuê đất thấp hơn 27 lần thực tế cho doanh nghiệp, ông thực hiện trên cơ sở tin tưởng văn bản tham mưu của cục Thuế và các cấp dưới tại văn phòng UBND.
Đầu năm 2018, khi thấy quây rào khu đất này và rộ lên thông tin "Tỉnh uỷ bán 'đất vàng' cho tư nhân" thì ông mới biết. Chỉ khi có kết luận thanh tra, ông mới hiểu đây là việc làm sai, nhưng ngay sau đó đã "rất quyết liệt" tổ chức cuộc họp Thường trực Tỉnh uỷ để thanh tra và cuối cùng là khởi tố vụ án. Trong lượt trả lời xét hỏi thứ hai với phía các luật sư, ông Nam đã thừa nhận "thiếu trách nhiệm".
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Minh, bị cáo buộc "chủ mưu toàn bộ vụ án", cho rằng cơ quan công tố quy tội "quá nặng nề". Ông Minh nhiều lần khẳng định chỉ hành động trên cương vị một người làm kinh doanh, làm những việc có lợi nhất cho doanh nghiệp.
Ông khai nhận đất từ Tỉnh ủy với giá 51.000 đồng/m2 và chuyển nhượng cho doanh nghiệp tư với giá 570.000 đồng/m2, là có lãi, nên làm.
Ông Minh và con rể, con gái, bị cáo Nguyễn Đại Dương và Nguyễn Thục Anh, đều phủ nhận có sự thông đồng, bàn bạc thành lập các công ty "sân sau", lợi dụng uy tín và chức vụ của ông Minh để thâu tóm hai lô đất.
Cáo trạng gần 100 trang của VKSND Tối cao xác định, năm 2003, UBND tỉnh Bình Dương xin phê duyệt đề án phát triển khu liên hợp Công nghiệp - Dịch vụ - Đô thị Bình Dương nhằm tạo quỹ đất phát triển các dự án khu công nghiệp, dịch vụ, khu đô thị cao cấp.
Để đền bù giải phóng mặt bằng, UBND tỉnh Bình Dương giao đất cho Tổng Công ty SX-XNK Bình Dương, khi đó là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, Tỉnh ủy Bình Dương là chủ sở hữu.
Khi việc giải phóng mặt bằng của khu liên hợp chưa hoàn tất, ông Nguyễn Văn Minh có chủ trương biến khu đất 43 ha và 145 ha thành sân golf, trường đua và dịch vụ khác để nhằm mục đích liên doanh hoặc chuyển nhượng cho đối tác.
Các dự án chưa được phê duyệt, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất song ông Minh đã chỉ đạo ký kết hợp đồng liên doanh với các công ty sân sau của con gái, con rể nhượng hai khu đất với giá bằng 1/10 thực tế, gây thiệt hại cho tài sản nhà nước hơn 5.000 tỷ đồng.
Ông Minh cũng bị cáo buộc tham ô hơn 815 tỷ đồng trong quá trình mua bán cổ phần của Tổng công ty SX-XNK Bình Dương, chiếm hưởng riêng 163 tỷ đồng.
Phạm Dự - Thanh Lam