Xã Hồng Diệu (Ninh Giang, Hải Dương) hửng nắng sau những ngày mưa kéo dài. Từ sáng sớm, anh Nguyễn Đắc Điệu (45 tuổi) đã đi phục vụ phông bạt cho đám cưới trong làng. Xế trưa, đỗ xịch chiếc xe máy cà tàng trước nhà, anh chạy vào hỏi thăm bố, dựng bố dậy đo huyết áp. Cơm đã bày sẵn, anh không ăn lại vội chạy tới đám cưới, chuẩn bị chơi đàn.
Từ lúc rời sân khấu lớn, người nghệ sĩ xiếc này gắn mình với một sân khấu bé hơn, đó là chơi đàn trong các đám cưới. "Tôi bằng lòng với cuộc sống hiện tại, có thời gian cho vợ con và phụng dưỡng cha mẹ đã già", anh Điệu chia sẻ.
Anh Điệu bên đồ nghề một thời gắn bó - những chiếc kiếm anh tự chế để biểu diễn. Ảnh: Phan Dương.
Hơn 20 năm trước, chàng thanh niên Nguyễn Đắc Điệu rời quê nghèo vào Tây Nguyên lập nghiệp. Cuộc sống ngày leo rẫy trồng cà phê, trồng điều, đêm xuống thả hồn vào những bản nhạc có lẽ cứ thế trôi đi, nếu không có một lần năng khiếu chơi đàn của anh bộc lộ.
"Một tối đi xem ca nhạc thì thấy đoàn biểu diễn nháo nhác vì thiếu một người chơi guitar, tôi ngỏ ý giúp. Không ngờ hết đêm diễn, họ bảo tôi đánh tốt, nên mời vào chơi cố định luôn", anh kể.
Đi diễn vài năm, anh không chỉ giỏi guitar mà còn thạo cả organ, piano. Tới năm 1995, cơ duyên một lần nữa đưa anh Điệu đến với nghề xiếc công phu. Từ một chàng trai bình thường, Điệu đã biến mình thành "dị nhân", khi học được hơn chục bộ môn xiếc nguy hiểm, như nằm bàn chông dùng búa tạ đập vào bụng, xuyên nan hoa qua má, kéo ô tô hay nuốt kiếm...
"Nuốt kiếm được xem là một trong những môn xiếc khó nhất, cần thời gian luyện tập, sự khéo léo và tập trung cao độ, bởi một sơ suất nhỏ cũng nguy hiểm tính mạng", anh chia sẻ.
Những ngày đầu, Điệu từng bị chảy máu yết hầu khi nuốt thanh kiếm 20 cm. Dần dần sau đó anh có thể nuốt cùng lúc 3 thanh dài 40 cm. Theo thời gian, mất cả chục năm luyện tập, 15 thanh kiếm anh cũng nuốt vào bụng dễ dàng.
Năm 2005, tại Fetival Huế, màn biểu diễn của anh khiến cả khán đài sửng sốt. Sau lần đó, được sư phụ và các huynh đệ động viên, Điệu mạnh dạn đăng ký tham gia chương trình Chuyện lạ Việt Nam, vào năm 2006.
Hình ảnh có thể gây sợ, cân nhắc khi xem.
Lần ấy, sân khấu được dựng ngay tại Bệnh viện Tràng An (Hà Nội). Khi chàng nghệ sĩ thực hiện màn biểu diễn, máy móc hiện đại và các bác sĩ đã nhìn thấy rất rõ đường đi của 15 thanh kiếm từ miệng xuống bụng. Cả khán đài sửng sốt.
Ngay sau đó, Nguyễn Đắc Điệu được ghi vào sổ Guinness là người nuốt nhiều kiếm nhất Việt Nam. Chương trình ghi hình trước Tết nhưng lại phát đúng vào đầu tháng 1/2007, cùng thời điểm với đám cưới của anh.
"Đang đón dâu thì tôi thấy nhà gái túm tụm vào nhau, chỉ trỏ. Lúc đó cứ nghĩ mình làm sai chuyện gì, mãi sau mới hay chương trình phát sóng. Đến lúc ấy cả gia đình và vợ mới biết thực sự nghề tôi làm", anh cười kể.
Bà Dậu, mẹ anh Điệu kể lại: "Tôi nghe người dân trong làng nói thằng Điệu nuốt được kiếm. Trước nay tôi chỉ biết con đi chơi đàn, chứ có ai biết nó làm nghề nguy hiểm ấy đâu. Khuyên nhủ con bao lần bỏ nghề mà không được, tôi và các em nó, vợ nó nhiều lần vứt kiếm đi. Mỗi lần nó đi biểu diễn là ở nhà phải cầu trời khấn Phật cho nó bình an".
Tấm bằng chứng nhận anh Điệu nuốt nhiều kiếm nhất vẫn được treo trang trọng trên tường nhà anh, tại xã Hồng Diệu, Ninh Giang (Hải Dương).
Đam mê với nghề, tới tận năm 2012 anh Điệu mới ngơi diễn. Đến năm 2014, khi vợ sinh con thứ hai thì anh dứt nghề hẳn. "Tôi nghỉ không phải vì sợ nghề nguy hiểm, mà bởi vì muốn được ở bên chăm sóc cha mẹ, vợ con", anh nói. Thi thoảng nhớ nghề, anh vẫn đem đồ ra ngắm hoặc tham gia biểu diễn trong các lễ hội ở quê hương.
Không ít người tò mò việc không còn tập luyện liệu có bị quên nghề, anh Điệu cho rằng, bí quyết của các môn xiếc nội công là nằm ở sự tập trung cao độ, dù không tập luyện thường xuyên nhưng anh vẫn biểu diễn được. Thi thoảng trong cuộc sống hàng ngày, anh vẫn áp dụng các phương pháp và sự tập trung cao độ.
"Có lần đi nội soi dạ dày tôi dùng nội công để áp chế cảm giác buồn nôn. Lúc làm cho tôi, cô y tá mắt trân trân, không chớp, làm xong liền lao ra khỏi phòng thao thao với đồng nghiệp về hiện tượng lạ ở tôi", anh Điệu cười kể.
Hai lần khác phải mổ, anh cũng dùng nội công để quên đi cảm giác đau. "Mỗi lần tôi có thể tập trung cao độ khoảng 3-5 phút, bằng một bài biểu diễn. Nếu muốn đỡ đau nhiều thì ép nội công nhiều lần", anh nói thêm.
Năm ngoái anh Điệu thuê một mảnh đất làm trang trại đào ao, thả cá. Những lúc nông nhàn, bạn bè nghệ sĩ của anh từ nhiều tỉnh phía Bắc hẹn nhau về đây giao lưu. Bên những chén rượu say nồng, người đàn ông với vẻ ngoài hiền lành, ít nói ấy lại có thể nói rất nhiều về tuổi trẻ trên sân khấu hào quang một thời...
Phan Dương