Ngày 28/2, hai ngày sau vụ lật ca nô ở biển Cửa Đại (TP Hội An, tỉnh Quảng Nam) làm 17 người chết, ông Nguyễn Vũ Hải, Cục phó Đăng kiểm Việt Nam, đã trả lời VnExpress về những vấn đề liên quan đến ca nô/tàu cao tốc.
- Ông đánh giá thế nào về tình trạng hoạt động của ca nô trong vụ tai nạn trên biển Cửa Đại chiều 26/2?
- Ngay sau tai nạn, với chức năng của cơ quan đăng kiểm, chúng tôi đã rà soát tất cả hồ sơ đăng kiểm phương tiện. Tàu gặp nạn được đóng mới năm 2016, là tàu composit mui hở, công suất chứa 35 khách, hoạt động ở vùng IV (sông, hồ, đầm, vịnh kín). Năm 2019, phương tiện được nâng cấp thành tàu khách cao tốc SB (mọi người vẫn gọi là ca nô) với khoang chứa khách kín, sức chở tối 35 khách và 3 thuyền viên, công suất máy chính 400 CV.
Tàu có tốc độ thiết kế 37 km/h, tương đương 20 hải lý/h, có thiết bị nhận dạng tự động AIS cho phép các tàu trao đổi thông tin về vị trí, hướng, tốc độ. Hệ thống AIS còn giúp trao đổi với các trạm trên bờ được thuận lợi hơn.
Tàu được đăng kiểm đúng quy định, tình trạng kỹ thuật thỏa mãn tại lần kiểm tra gần nhất vào ngày 19/1/2022. Thời điểm tàu gặp nạn, giấy chứng nhận đăng kiểm còn hiệu lực.
Ông Nguyễn Vũ Hải, Cục phó Đăng kiểm Việt Nam, trả lời VnExpress ngày 28/2. Ảnh: Phạm Chiểu
- Tại sao năm 2017 ngành giao thông yêu cầu các tàu đang hoạt động tuyến Hội An - Cù Lao Chàm hoán cải từ tàu mui hở thành mui kín?
- Trước đây, khu vực đường thủy Hội An - Cù Lao Chàm có khoảng 140 phương tiện thủy vỏ composite, vỏ gỗ hoạt động, trong đó có cả tàu mui hở. Trước một số ý kiến cho rằng phương tiện này không đảm bảo an toàn, năm 2017, Sở Giao thông Vận tải Quảng Nam xin ý kiến Bộ Giao thông Vận tải hướng dẫn loại phương tiện nào được phép hoạt động trên tuyến Hội An - Cù Lao Chàm.
Căn cứ quy định quản lý đường thủy nội địa và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy phạm phân cấp, đóng phương tiện thủy nội địa, Bộ Giao thông Vận tải hướng dẫn tuyến Hội An - Cù Lao Chàm dài 17 km (9 hải lý) là tuyến đường thủy nội địa quốc gia từ bờ ra đảo, phương tiện phải đảm bảo điều kiện an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường để hoạt động ở vùng SB (vùng ven biển, cửa biển, cách bờ không quá 12 hải lý).
Có nghĩa là các tàu hoạt động trên vùng biển Hội An - Cù Lao Chàm nếu là tàu khách cao tốc thì phải có khoang chứa khách kín; nếu là tàu gỗ, tàu composite, tàu vỏ kim loại... và không phải cao tốc thì khoang khách có thể hở. Sau đó, do nhu cầu của chủ tàu, nhiều tàu cũ đã hoán cải để trở thành tàu khách cao tốc với khoang chở khách kín để chạy tốc độ cao. Ban quản lý bến cho biết, hiện nay trên tuyến này có 5 tàu gỗ mui hở chở khách, 87 tàu cao tốc mui kín.
- Vì sao cơ quan đăng kiểm lại cho hoán cải những tàu cao tốc thân nhỏ, diện tích chỉ 20-25 m2 mà bố trí tới 35 ghế?
- Mỗi tàu cao tốc khi hoán cải đều có thiết kế theo quy chuẩn và được thẩm định thiết kế, giám sát kỹ thuật trong quá trình hoán cải, sau đó mới được cấp giấy chứng nhận đăng kiểm. Bộ phận chức năng của Cục Đăng kiểm Việt Nam đã thẩm định thiết kế tàu đảm bảo tuân thủ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Quy chuẩn này được xây dựng dựa trên Bộ luật quốc tế về an toàn tàu cao tốc của Tổ chức Hàng hải quốc tế, quy định của các quốc gia tiên tiến và quy phạm của các tổ chức đăng kiểm hàng đầu thế giới.
Tàu cao tốc bị nạn có không gian khoang khách để bố trí ghế ngồi cho hành khách, có lối thoát hiểm ở phía trước và phía sau, có áo phao cho hành khách, thuyền viên và được cất giữ tại nơi dễ lấy.
Tàu Phương Đông 05 bị nạn trên biển Cù Lao Chàm chiều 26/2. Ảnh: Đắc Thành
- Những tàu cao tốc kín sẽ gây khó khăn cho hành khách thoát nạn nếu gặp sự cố, quan điểm của ông thế nào?
- Tàu khách cao tốc có thiết kế thon, nhỏ, gọn để chạy nhanh; khi hoạt động trên biển phải kín, bởi nếu hở thì trong điều kiện sóng, gió, nước tạt mạnh sẽ tràn vào khoang khách gây mất ổn định, có thể dẫn đến chìm tàu, đe dọa an toàn của hành khách. Tàu cần có kính kín để bảo vệ cho hành khách và nước không tràn vào khoang khách.
Đây là tiêu chuẩn kỹ thuật do Tổ chức hàng hải quốc tế quy định với tàu khách cao tốc. Tổ chức Hàng hải quốc tế đã nghiên cứu và ban hành Bộ luật quốc tế về an toàn tàu cao tốc năm 1994 và năm 2000 họ đánh giá tất cả rủi ro trong hoạt động của tàu đến mức chấp nhận được.
Về cứu nạn tàu cũng vậy, chúng ta không thể nói cảm tính là nếu mui hở thì hành khách sẽ thoát. Vì nếu mui hở, vận hành tàu bình thường đã tiềm ẩn rủi ro gây mất an toàn cho tàu và hành khách.
Tàu 35 chỗ tương tự có cùng lượng chiếm nước và các kích thước chính, nếu chỉ chạy tốc độ dưới 10 hải lý/h thì không phải là tàu cao tốc nên không bắt buộc khoang khách kín. Các chủ tàu có thể chở khách theo nhu cầu.
- Cơ quan đăng kiểm dự định xem xét lại các quy định về thiết kế, tốc độ, số lượng hành khách thế nào sau vụ tai nạn?
- Bộ trưởng Giao thông Vận tải đã yêu cầu Cục Đăng kiểm Việt Nam chỉ đạo các đơn vị đăng kiểm tăng cường kiểm tra chất lượng phương tiện, chú trọng tàu thuyền chở khách từ bờ ra đảo, phục vụ lễ hội, tàu cao tốc. Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu quy định mới của Tổ chức Hàng hải quốc tế và các quốc gia, tổ chức đăng kiểm tiên tiến để đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia nhằm tăng cường tính an toàn kỹ thuật của phương tiện.
Cục Đăng kiểm Việt Nam là thành viên Hiệp hội Đăng kiểm tàu thủy châu Á (ACS), tiêu chuẩn an toàn phương tiện của Việt Nam tương đương với các tiêu chuẩn của Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ. Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng đã ký thỏa thuận hợp tác song phương với 10 tổ chức đăng kiểm tàu thủy lớn nhất thế giới thuộc Hiệp hội các tổ chức đăng kiểm tàu thủy quốc tế (IACS).
Khoảng 14h ngày 26/2, ca nô Phương Đông 05 chở 39 người (gồm 36 khách du lịch đến từ Hà Nội, TP HCM, Bình Dương, 1 lái ca nô, 2 phục vụ) từ đảo Cù Lao Chàm vào cảng Cửa Đại. Cách bờ khoảng 3 km, ca nô lật làm 17 người chết, còn lại được cứu sống.
Chủ tịch TP Hội An đánh giá đây là vụ chìm ca nô làm nhiều người tử nạn nhất từ trước đến nay ở biển Cửa Đại. Khu vực này có cồn cát, từng xảy ra nhiều vụ chìm tàu và ca nô, nhưng rất ít người chết.
Nguyên nhân tai nạn đang được điều tra. Từ góc độ lái ca nô, thuyền trưởng Lê Văn Sen, 52 tuổi, cho rằng ca nô bị sóng đánh lật úp, là tai nạn. Một số lái tàu giàu kinh nghiệm, nạn nhân thoát chết và lãnh đạo Hội An nhận định số người chết cao do ca nô đóng kín theo tiêu chuẩn SB, thiếu chỗ thoát hiểm.