Người dân xếp hàng đợi xe buýt ở thành phố Havana, Cuba, hôm 18/12. Ảnh: AP.
Việc tuyên bố bình thường hóa quan hệ giữa Cuba và Mỹ mở ra nhiều mong đợi về sự thay đổi quan trọng trên hòn đảo của những chiếc xe cổ và các tòa nhà cũ kỹ mang phong cách kiến trúc Art Deco.
Ngày đầu tiên sau tuyên bố hôm 17/12, nhiều người dân bày tỏ niềm hy vọng rằng Mỹ bình thường hóa quan hệ với Cuba đồng nghĩa với việc họ có nhiều cơ hội việc làm hơn; đồ ăn ngon, quần áo đẹp sẽ có ở khắp nơi; và họ không còn gặp phải khó khăn khi muốn mua những nhu yếu phẩm như thịt, dầu ăn hay giấy vệ sinh nữa.
Tuy nhiên, niềm mong mỏi của người Cuba cũng đi kèm với sự lo lắng. Một số sợ rằng khi đã dỡ bỏ cấm vận, văn hóa ngoại lai du nhập vào kéo theo tệ nạn xã hội. Ma túy và tội phạm, hiếm xảy ra ở Cuba, sẽ trở nên phổ biến khi các du khách Mỹ đến đây.
"Có nhiều thứ không nên bị mất đi vì nó vẫn đang vận hành tốt, dù người dân Cuba đôi lúc kêu ca. Tôi không muốn hệ thống, đất nước hay chế độ, tùy bạn gọi, thay đổi. Những gì người dân ở đây muốn là một cuộc sống tốt hơn", Nayda Martinez, kỹ sư hóa học 52 tuổi ở Havana, nói.
Với bà Maria Betancourt, 55 tuổi làm nội trợ, giao thương với Mỹ sẽ giúp Cuba phát triển. Tuy nhiên, bà cũng lo việc thông thương sẽ mang đến khó khăn khác.
"Tôi không muốn mất đi tình đoàn kết vô song của Cuba để biến đất nước trở thành một xã hội tiêu thụ hay xã hội đề cao tự do cá nhân", bà Betancourt nói.
Theo AP, Cuba là miền đất của sự đối lập. Đất nước này có nền giáo dục và chỉ số sức khỏe có thể sánh ngang với các quốc gia phát triển nhất. Cuba cũng nằm trong số các nước có tỷ lệ tội phạm thấp nhất bán cầu tây, là nơi có môi trường sống được bảo tồn tốt nhất ở vùng Caribbean, một phần cũng do kém phát triển.
Tuy nhiên, phần lớn người dân đảo quốc vẫn làm việc cho cơ quan nhà nước và mỗi tháng nhận được khoản lương trung bình chỉ 20 USD. Truy cập mạng internet ở Cuba vừa chậm, vừa khó lại đắt đỏ. Phần lớn báo chí do nhà nước quản lý.
Người Cuba háo hức với sự thay đổi, nhưng không ai biết việc cởi mở ngoại giao sẽ mang lại điều gì. Mới hôm 17/12, người dân còn vui mừng khi biết rằng ba nhân viên tình báo bị Mỹ bắt giam sẽ trở về nhà, đổi lại điệp viên Alan Gross cũng sẽ được phía Cuba thả sau năm năm ngồi tù, thì hôm sau, thủ đô Havana đã yên ắng trở lại với cuộc sống yên bình vốn có.
Người Cuba vẫn tiếp tục công việc thường ngày của mình: các tài xế xe ba bánh đạp xe khắp các con phố tìm khách, những xe hoa quả bán rong chào mời người qua đường. Chưa có một kịch bản ăn mừng chính thức nào giống như bữa tiệc chào đón cậu bé Elian Gonzalez năm 2000. Elian là biểu tượng nổi tiếng thế giới về sự đối đầu giữa Mỹ - Cuba và trong một gia đình.
Các nhà báo từ khắp nơi trên thế giới vội vã tới Cuba, với hy vọng sẽ được chính phủ nước sở tại cấp phép cho đưa tin bước ngoặt của quốc gia này. Trong tuyên bố Mỹ và Cuba sẽ bình thường hóa quan hệ lần đầu tiên kể từ năm 1961, Tổng thống Barack Obama cho biết ông vẫn lo lắng tới vấn đề nhân quyền, dân chủ trên quốc đảo ở vùng Caribbean. Còn Chủ tịch Raul Castro lại mong muốn chấm dứt cấm vận kinh tế đã bóp nghẹt thương mại Cuba, đồng thời khiến nhiều thế hệ người Mỹ không có cơ hội tới đây.
Năm ngoái, Cuba bắt đầu cho phép công dân nước này du lịch nước ngoài mà không cần phải xin phép. Nhiều gia đình ở Cuba hiện dùng các sản phẩm như điện thoại thông minh và tivi màn hình phẳng nhập khẩu từ nước ngoài. Một khi cấm vận được dỡ bỏ, người dân sẽ bắt đầu mở rộng công việc kinh doanh và có điều kiện sửa sang những ngôi nhà cũ kỹ.
Khách du lịch tham quan thành phố Havana trên chiếc xe có in quốc kỳ Cuba. Ảnh: AP.
Cải cách kinh tế do Chủ tịch Castro đưa ra, lần đầu tiên kể từ những ngày đầu của cuộc cách mạng năm 1959, cho phép hàng trăm nghìn người điều hành công ty tư nhân nhỏ, thuê nhân công và mua, bán nhà. Ngoài ra, những chiếc xe cổ đã qua sử dụng cũng được phép trao đổi.
Trang sử mới trong mối quan hệ giữa Mỹ và Cuba cũng làm thay đổi cái nhìn của người dân Havana với Washington. Nhiều người Cuba lớn lên với suy nghĩ Mỹ là kẻ thù và chính các chính sách của Washington đã tạo nên các vấn đề của Havana. Giờ thì, họ sẽ phải quen với người hàng xóm khổng lồ ấy để kinh doanh bình thường.
Người Cuba có thể phải làm quen với khái niệm rằng họ không còn ở trong cuộc chiến tranh với người Mỹ nữa, Kornbluh, đồng tác giả cuốn "Cửa sau với Cuba: Lịch sử bí mật các cuộc đàm phán giữa Washington và La Habana", nói.
"Một xã hội sống trong bóng đen lịch sử của người khổng lồ phía bắc giờ đang cảm nhận được ánh sáng mặt trời. Việc dỡ bỏ trạng thái tâm lý bao vây mà bình thường hóa quan hệ sẽ mang lại vẫn là tối quan trọng", Kornbluh cho biết.
Bình Minh (theo AP)