Công nhân thực hiện tẩy xạ và tái thiết nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi thuộc sở hữu của công ty điện lực Tokyo sau thảm họa hạt nhân năm 2011. Ảnh: Epoch Times.
Chủ tịch của công ty xây dựng Iwate thừa nhận đã giao việc tẩy xạ cho nam thực tập sinh Việt Nam nhưng phủ nhận đây là một vụ lừa đảo. Theo đó, "nam thực tập sinh người nước ngoài đó chỉ làm công việc mà những lao động Nhật Bản khác làm", Nikkei Asian Review dẫn lời lãnh đạo doanh nghiệp này ngày 16/3 đưa tin.
"Chúng tôi làm nhiều loại công việc, tẩy xạ chỉ là một trong số đó", chủ tịch Iwate cho biết. "Địa điểm làm việc là khu dân cư và không đặc biệt nguy hiểm". Ông này cũng cho biết công ty đã giải thích tính chất của công việc tẩy xạ với công nhân trước khi họ đi vào khu vực xảy ra thảm họa hạt nhân Fukushima.
Vào tháng 3/2011, trận động đất 9 độ Richter kéo theo các đợt sóng thần cao tới 10 m tàn phá miền đông bắc Nhật Bản. Động đất và sóng thần đã làm hỏng hệ thống làm lạnh tại 4 lò phản ứng của nhà máy Fukushima I. Hàng chục nghìn người phải sơ tán khỏi phạm vi 20 km quanh các lò phản ứng của nhà máy này. 6 năm sau ngày xảy ra thảm họa, Nhật Bản vẫn đang dọn dẹp hậu quả của vụ rò rỉ tại Fukushima.
Công ty xây dựng Iwate cho biết do không thể từ chối hợp đồng của các nhà thầu cộng với tình trạng thiếu nhân lực địa phương, công ty phải quảng cáo thuê lao động nước ngoài, bao gồm các thực tập sinh. "Chúng tôi luôn tổ chức các lớp đào tạo trước khi đưa công nhân đến hiện trường. Thực tế, chúng tôi dành một ngày đào tạo ngay tại văn phòng đặt ở hiện trường trước khi chúng tôi thực hiện công việc tẩy xạ. Có thể nam thực tập sinh đó không hiểu vì không biết tiếng Nhật. Nếu cậu ấy hỏi, chúng tôi sẽ giải thích tường tận".
"Chúng tôi không phải công ty duy nhất dùng thực tập sinh làm công việc tẩy xạ", chủ tịch Iwate khẳng định.
Trước đó, một nam thực tập sinh 24 tuổi người Việt Nam tố cáo bị lừa đến Nhật Bản làm công việc "xây dựng". Theo lời kể với báo Nhật Bản, thanh niên này tìm được cơ hội đến Nhật làm việc khi còn ở quê nhà qua tờ rơi quảng cáo về Chương trình Học viên Thực tập Tỹ thuật (TITP). Trong khuôn khổ chương trình, các công ty hoặc tổ chức Nhật mời lao động nước ngoài sang Nhật làm việc với tư cách là thực tập sinh muốn nâng cao kỹ năng nghề. Chương trình giúp Nhật Bản giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động ngày một trầm trọng.
Theo tờ quảng cáo, nam thực tập sinh Việt cho biết có thể kiếm được hơn 150.000 yên (1.400 USD) mỗi tháng. Để chớp cơ hội việc làm, thực tập sinh này đã vay mượn hơn 9.000 USD để thanh toán khoản phí gần 15.000 USD cho công ty môi giới Việt Nam.
Thực tập sinh Việt Nam giấu danh tính tố cáo công ty xây dựng Nhật Bản đã lừa anh này làm công việc tẩy xạ ở Fukushima. Ảnh: Nikkei Asian Review.
Vào tháng 9/2015, nam thực tập sinh này cùng hai thanh niên khác đến Tokyo. Sau khi trải qua khóa huấn luyện nghề và ngôn ngữ, cậu bắt đầu làm việc cho Iwate. Ban đầu, công việc được miêu là "đơn giản bao gồm lau rửa tường nhà và những thứ tương tự mà ai cũng có thể làm được".
Tuy nhiên, kể từ tháng 10/2015 đến tháng 3/2016, thực tập sinh này cho biết phải tẩy xạ hàng chục lần ở khu vực dân cư tại thành phố Koriyama thuộc vùng Fukushima. "Tôi phải xúc bùn ở các con mương, cắt cỏ, quét dọn bụi bẩn trong vườn sau ở các tòa nhà cao tầng", nam thanh niên kể lại và cho biết thêm thường xuyên nhìn thấy đồng nghiệp người Nhật cầm một vật như là thiết bị dò phóng xạ di sát mặt đất và họ nói với nhau rằng: "Địa điểm này có vẻ nguy hiểm".
Sau khi phàn nàn với lãnh đạo công ty, cậu nhận được câu trả lời rằng: "Nếu sợ, hãy trở về Việt Nam đi". "Nếu biết phải làm công việc tẩy xạ, tôi đã không tới Nhật", thực tập sinh nói. "Tôi không phải là người duy nhất hối tiếc việc tới Nhật".
Theo tổ chức công đoàn Zentouitsu chuyên xử lý các vấn đề liên quan đến lao động nước ngoài, công ty Iwate thuê lao động Việt Nam để làm việc trong mảng "máy móc xây dựng, phá rỡ và kỹ thuật cơ khí". Và đây là vụ việc đầu tiên một thực tập sinh nước ngoài được thuê tẩy xạ.
"Tôi hiểu tẩy chất phóng xạ là công việc quan trọng", luật sư Shoichi Ibusuki, thành viên mạng lưới hỗ trợ thực tập sinh nước ngoài nói. "Nhưng rõ ràng vụ việc này đã đi ngược lại mục đích của chương trình là chuyển giao kỹ năng cho các thực tập sinh đến từ các quốc gia đang phát triển".
Cục nhập cư của Bộ Tư pháp Nhật vào hôm 14/3 đã ra thông cáo chính thức tuyên bố rằng công việc tẩy xạ không phù hợp với mục đích của chương trình thực tập sinh kỹ năng nghề dành cho lao động nước ngoài vì hai lý do. Thứ nhất, tẩy xạ không phải là công việc phổ biến ở Nhật. Thứ hai, các thực tập sinh nước ngoài đến Nhật để tập trung học kỹ năng nghề nên công việc tẩy xạ không phù hợp. Cơ quan này kết luận, bắt đầu từ bây giờ, sẽ yêu cầu các công ty phải cam kết không thuê lao động nước ngoài làm công việc tẩy xạ.
Trong khi đó, chủ tịch công ty xây dựng Iwate nói: "Chương trình thực tập sinh kỹ thuật nghe thì hay nhưng trên thực tế, đối với những người nước ngoài tham gia chương trình, vấn đề chỉ là tiền".
An Hồng