Các nỗ lực của chính phủ Hàn Quốc nhằm đưa doanh nghiệp về nước đang gặp phải nhiều thách thức, bất chấp đại dịch và thương mại Mỹ - Trung xuống cấp khiến rủi ro phụ thuộc vào Trung Quốc càng rõ rệt.
Theo số liệu của Viện Kinh tế Công nghiệp và Thương mại Hàn Quốc, chỉ 80 trong hàng nghìn công ty có liên quan đến Trung Quốc chuyển một phần hoạt động về nước kể từ khi nước này ra mắt luật U-Turn năm 2013 nhằm kìm hãm làn sóng sản xuất tại nước ngoài. Kể cả sau khi chính phủ Hàn Quốc mở rộng chính sách trợ cấp quay về với các ngành dịch vụ và IT đầu năm nay, súc hấp dẫn cũng có vẻ không tăng là bao.
Nhiều bằng chứng cho thấy các công ty cân nhắc giảm sản xuất tại Trung Quốc thì lại xem xét chuyển sang Đông Nam Á. Điều này có nghĩa Hàn Quốc đang bỏ lỡ cơ hội mang việc làm về nước, củng cố chuỗi cung ứng trong đại dịch và duy trì lợi thế cạnh tranh về sản xuất.
"Rào cản ở quê nhà quá cao", Bae Ho-young - nhà nghiên cứu tại Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Hàn Quốc cho biết. Tại đây, thị trường lao động không linh hoạt, chi phí nhân công cao và hệ thống quy định về môi trường rất phức tạp.
Theo một khảo sát của Bae hồi tháng 6, 7 trên 10 công ty Hàn Quốc tại Trung Quốc không quan tâm đến việc quay về. 9 trong 10 công ty ở Việt Nam cũng cho biết không có kế hoạch về nước.
Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in vẫn đang thúc đẩy tăng lương tối thiểu, giảm giờ làm và tăng tuyển dụng. Tuy nhiên, chính sách này bị nhiều người chỉ trích vì khiến chi phí kinh doanh tăng lên.
Lương tháng trung bình của công nhân nhà máy tại Hàn Quốc là 3.405 USD năm 2019, theo số liệu của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). Con số này cao gấp 13 lần số liệu của Việt Nam năm 2018 và gấp 4 lần Trung Quốc năm 2016.
"Hàn Quốc vẫn là nơi rất đắt đỏ để sản xuất, đặc biệt là đồ xuất khẩu", Sung Won Sohn - giáo sư kinh tế tại Đại học Loyola Marymount giải thích, "Trong đại dịch, các công ty Hàn Quốc phải ở lại Trung Quốc hoặc Đông Nam Á để duy trì lợi thế cạnh tranh và bảo toàn thị phần trên toàn cầu".
Để khuyến khích các công ty quay về, chính phủ Hàn Quốc hồi tháng 3 đã mở rộng chính sách ưu đãi thuế và trợ cấp đầu tư, cho thuê đất công trong dài hạn và nới quy định visa với công nhân nước ngoài. Năm 2021, họ dự kiến tăng gấp đôi hỗ trợ đầu tư, lên 50 tỷ won (43 triệu USD).
Theo số liệu của Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Hàn Quốc, kể từ năm 2000, gần 23.500 trường hợp công ty Hàn Quốc mở cơ sở ở Trung Quốc. Số cơ sở thành lập mới chạm đỉnh năm 2006 và rơi xuống dưới 500 một năm kể từ năm 2018.
Samsung Electronics là một trong các công ty lớn của Hàn Quốc đang tăng hiện diện tại Đông Nam Á và các khu vực khác, đồng thời giảm sản xuất tại Trung Quốc. Samsung đã mở rộng nhà máy smartphone tại Việt Nam và Ấn Độ trong khi đóng một số cơ sở sản xuất hàng tiêu dùng tại Trung Quốc. Hyundai Motor cũng đang tăng sản xuất tại Việt Nam và ngừng dây chuyền ở Bắc Kinh.
Những động thái này cũng tác động đến các công ty nhỏ là đối tác của họ. "Doanh nghiệp nhỏ có xu hướng đi theo doanh nghiệp lớn", Bill Lee - nhà phân tích tại Samil PricewaterhouseCoopers cho biết. Ông đã giúp nhiều nhà cung cấp cho Samsung và Hyundai thanh lý tài sản tại Trung Quốc trước khi chuyển sản xuất khỏi đây.
Hà Thu (theo Bloomberg)